por Suso De Lameliña | Ago 26, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
GARCILASO
Garcilaso, o elegante e silencioso can dos Benavide, non sabía o que era ladrar. Os seus donos adestrárono desde pequeno para que se comportase como un perfecto cabaleiro, discreto e refinado. Non podía ser doutro xeito coñecendo a reputación desta eximia familia, sempre recatada e axuizada.
Aínda que os amos non se lembrasen de darlle a comida ou a auga que precisase, o seu xeito de protestar era emitir uns suaves ruídos similares ao suspiro dun bebé; nunca un prosaico ladrido. Garcilaso non era un can calquera; seméllase moito a dona Margarida Benavide. Xa se sabe que as mascotas adoitan parecerse a quen as coida.
Como aristócrata can que era, recibía loanzas de toda a veciñanza; claro está, sempre e cando ningunha man vulgar de veciña ou veciño lle tocase lombo tan delicado: —Pero que bonitiño vas hoxe, Garcilaso; con ese traxiño pareces un auténtico mariñeiro. —Señora Margarida, cada día que pasa vexo máis fermoso a Garcilaso. —Non hai canciño máis guapo ca ti, Garcilasiño.
Só lle faltaba falar, aínda que cando asistía á misa, sempre en primeira liña na compaña de dona Margarida e o seu virtuoso esposo D. Euloxio, finxía rezar con devoción, alternando as posturas de ergueito e a catro patas segundo conviña. E o que máis lle prestaba, acompañar dun xeito entenrecedor, ao señor cura e aos fieis, nos seus cantos sagrados, cunha especie de murmurios, que máis quixesen para si algún que outro tenor ou soprano.
Pero xa se sabe que non hai can perfecto, e tampouco o ía ser Garcilaso. O día de San Pedro, o patrón da vila, a igrexa estaba tan chea, que non cabía un alfinete. Cando Don Edmundo estaba a piques de consagrar a hostia, o can soltou un forte e xubiloso ladrido que rompeu o silencio do templo. Os Benavide quedaron estupefactos e avergoñados ante tal escándalo, mentres os fieis non daban creto ao que estaban asistindo. Foi un único ladrido, pero suficiente para acabar co engado de Garcilaso. Sen perder tempo, o virtuoso matrimonio arrincou con el para a casa. Desde entón non se volveu ver a Garcilaso polas rúas. Dise que segue vivo e que ao parecer, desde aquela non volveu ladrar, aínda que algúns din ter escoitado máis dunha vez unha especie de ouveos, máis propios dun lobo.
A explicación máis comentada para este inoportuno ladrido é que foi debido á grande cantidade de xente que se atopaba nese momento no templo e ao calor sufocante. “Sonche cousas do cambio climático”, escóitase argumentar cando se pregunta polo que aconteceu aquel 29 de xuño. Xa se sabe a quen se lle atribúe todo o malo hoxe en día.
por Suso De Lameliña | Ago 12, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
O LAVADOIRO
Unha das miñas afeccións nas tardes calorosas é vir a este lugar, sentarme nunha rocha cómoda e deixarme levar polo harmonioso canto da auga da fonte, que domina sobre todos os demais sons: o trino dos paxaros, o movemento das follas co vento ou o ruído dun coche que pasa pola estrada. Deixar voar a imaxinación, alí á sombra dos carballos que comparten o espazo con castiñeiros, bidueiros e salgueiros.
Este lugar ten moita historia para min. Foi aquí onde as nais ían lavar a roupa no antigo lavadoiro, que aínda se mantén en pé, pero xa abandonado. Ao seu lado, quedan os restos dun edificio que no seu tempo foi un especie de clínica de animais; hoxe un recinto cheo de cagadas e lixo. Nese edificio, nun setembro de hai moitos anos, axudei ao veterinario, que estaba a comezar a súa relación co mundo canino, nunha campaña de vacinación. Despois agasalloume cunha gran mariscada, na que nos xuntamos un grupo de amigos. Nunca na miña vida degustei tantos mariscos como aquela noite: percebes, nécoras, cigalas, centolas…
Mentres a auga segue a correr polo cano e a encher o ambiente co seu son, volvo aos primeiros anos da adolescencia e vexo aquel amigo debaixo dun carballo, masturbándose e invitándome a facer o mesmo. Pero eu era moi tímido, como ía facer iso? Estaba ben na intimidade, pero non alí. A el gustáballe moito exercitarse alí, sempre debaixo do mesmo carballo. Cando me dicía: “Imos dar unha volta polo lavadoiro”, xa sabía o que ía pasar.
Tamén me lembro dos outonos da infancia e xa non tan infancia, nos que íamos ás landras para os porcos e á souta, sen esquecerme dos cogomelos. Aínda hoxe cando chega o tempo das castañas ao pasar por aquí, aproveito para apañar unhas poucas para un bo magosto.
A auga segue esvarando polo cano abaixo e a nostalxia apodérase de min. Moitos dos protagonistas daqueles tempos xa marcharon para ese lugar do que ninguén volveu. Polo que decido levantarme e camiñar cara ao bar a tomar un café. O día xa vai chegando ao seu fin e por hoxe xa chega de nostalxias e lembranzas.
por Suso De Lameliña | Jul 29, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
LUGO
Poemas á miña cidade, LUGO
AMENCER EN LUGO
Amence, docemente zarzalla.
Os farois, aínda acesos,
as rúas, baleiras, silenciosas…
Co paraugas aberto, camiño amodo,
no chan, vanse formando pequenos regatos,
tan pronto agroman, como se esvaen.
Rúa San Pedro, o reloxo de Correos dá as sete.
Praza Maior, Rúa Doutor Castro…
Detéñome ante o escaparate dunha tenda:
Chapeus, puchos, gorras, diferentes todos…
Mais todos nos axudan a cavilar.
Praza do Campo, lembranzas de adolescencia,
hoxe San Vicente non bota viño.
Rúa do Miño, A Tinería,
outrora barrio do amor prohibido.
Porta Miñá. Fernando Esquío, trobador:
“O amor que eu levei de Santiago a Lugo,
Esse me adug´e e esse me adugo”.
Delampa, pecho o paraugas.
A luz do abrente chucha a das lámpadas.
Continúo a camiñar… paseniñamente:
Ronda da Muralla, S. Roque, Sanxillao.
LUGO
Vella cidade de Lugo,
milenarias pedras te cinguen.
Xeometría circular,
pedreiros da Roma imperial
ergueron hai dous mil anos.
Lugo, afincada nun outeiro,
vizosa carballeira, outrora,
abondosos mananciais.
Aos teus pés, axeonllados,
O Miño e mailo O Rato.
Cidade esgallada en dúas:
Lucus Augusti, soterrada,
romana de condición;
Lugo de Pimentel e Fole
de María Castaña e Xoán Montes.
Labirinto de pedra e néboa,
dez vans polos que entrar,
ollos que esculcan ao lonxe.
Cidade tinguida de gris,
onde o tempo se esvaece
ao camiñar polas rúas.
PRAZA COMANDANTE MANSO*
Unha placa na lembranza
dun comandante fascista.
Unha porta, A Toledana,
racións de pataca brava
na barra do Madrileño.
Un xardín onde acougar
a carón de Xoán Montes.
Revistas e máis diarios
nun xa vetusto quiosco,
cigarros soltos á venda.
Mozos de carga e descarga
en Lence e no Valenciano,
bocois e caixas de froitas.
Dostoyevski e Víctor Hugo,
venres tras venres na praza
no bibliobús agardando.
Integrais e derivadas,
sintaxe e morfoloxía,
política e mais relixión,
Cid Campeador e Colón,
“no debe hablar el gallego”,
censura e represión.
Praza Comandante Manso,
adolescencia vivida,
na pel tatuado o oprobio.
*Jesús Manso Rodríguez, foi un comandante franquista que o 21 de xullo ao mando do tercio de Lugo entra en Vilafranca do Bierzo. En poucos días caería toda a comarca nas mans dos fascistas. Ata vai uns meses esta praza de Lugo seguía a levar o seu nome. Hoxe é a praza dos Mártires de Carral.
MURALLA DE LUGO
intemporal círculo
feito pedra milenaria
granítica néboa
orballo de laxe
puro hábito
na liturxia do día a día
na soidade da distancia
soño de eternidade
valo que nos cicela
coma fillos de Lugh
LUGO
amándote
nas pedras que falan
por boca dos de antes
sempre en min
medrando día a día
auscultando
o teu peito de amante eterna
xeometricamente aduladora
de portas abertas
por onde entrar en ti
mesmo non entrando
por ser sangue que corre
polo tempo que foi
eido de puberdade
agora mansío de señardades
sacra fraga
que en min habita
levedándome
augusta urbe
MURALLA
Pedra a pedra,
verso a verso…
circular é o poema.
Adarve de orballo e néboa,
espíritos vellos aniña.
Falso Cíclope,
dez, os seus ollos…
dez, os seus versos…
Milenario e silencioso valo,
poema de pedra e lastra.
por Suso De Lameliña | Jul 15, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
HORA DO CAFÉ
Hai persoas que son coma un libro aberto, tal é o caso de Gumersindo Pombeiro, un home que ten resposta para todo, fálese de agricultura, astroloxía, puericultura, gastronomía…, pero sobre todo de política.
Desde hai uns días decidín evitar no posible, tascas, cafeterías ou outros establecementos dese teor. O motivo non é outro que non atoparme, agora que o asunto politiqueiro está caldeado, con algún destes Gumersindos que non paran de amolar.
Gústame tomar un café tranquilo, asumindo que nun momento dado Antonio se poida cabrear con Manolín porque se deixou comer o tres de triunfo e bote uns berros que se escoiten no Cereixal: Me cago na cona que te pariu, sempre fas o mesmo! Eu que nese intre estou botando as pingas de augardente, pego un brinco, e aló vai media botella polo mostrador adiante. Serás pelandrán, agora tíñache que cobrar a botella enteira, dime a camareira. Estas cousas entran no cotián e xa estou afeito. Agora que alguén me solte un sermón sobre as bondades de Abascal ou do noso paisano Feijoo, non estou disposto a aturar.
Levaba días tomando o café tranquilamente na casa: Ben cargadiño, a metade dun vaso dos que uso para tomar viño, rebaixado cunhas xenerosas pingas de augardente. Pero hoxe decidín ir ao bar. Senteime nunha mesa da terraza e aínda ben non pedira, apareceu Gumersindo con outros tres colegas. Xa temos lea montada. Viñan falando de impostos, de que non había dereito a pagar tanto, que como non íamos defraudar, que se mellor en negro, bla, bla, bla… Ti que opinas?, me preguntaron. Eu? Pois que este café está moi bo; non hai bar en toda a vila que o prepare mellor. Non xa, non fai falta que digas nada, xa sabemos de que pé coxeas, sentenciou Gumersindo mentres os outros se botaban a rir.
Nisto que aparece Amparín e achegándose a Gumersindo, tras saudalo efusivamente, dille: A ver que pasa o 23. Temos que botar a esta tropa de mangantes que nos van levar á ruína. Tes razón muller tes. A este paso acabamos coma en Venezuela, respóndelle.
Estiven a piques de caer da cadeira do susto. Venezuela? Pero iso non estaba caducado? Mi madriña!, Venezuela, o que nos espera. Non puiden aguantar máis collín e levanteime e despedíndome deles díxenlles: E Venezuela non é o peor. ETA ETA que me dicides de ETA?
Alí os deixei murmurando de min. Haberá que seguir tomando o café na casa ata que pase a treboada. Promesa que xa me fixen aí atrás e hoxe acabo de incumprir. Non me estrañaría que dentro duns días ou se cadra mañá mesmo volva incumprila. Son un home débil de carácter e no fondo algo masoquista.
por Suso De Lameliña | Jun 30, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
PASEO
Fachendoso e garrido, como todas as mañás, Antón Toural emprende a baixada pola costa do Santo. Hoxe a calor e moito menor malia o grao de humidade ser superior ao destes días. Detense a ver a horta dos Trasalba: tomates, pementos, chichos, cebolas, leitugas… Ai, ho!, menos mal que lle quitaron as herbas! Onte a estas horas estaba feita unha selva, as leitugas nin se vían. Mira que outros anos adoitaban tela impecable. Enténdoo, Pepe todo o día traballando no monte e a súa dona Carme, atendendo a Cándido de Petra e logo os dous fillos que ten, unhas feras. Tempo non teñen moito, abofé que non! Xa vén de volta Margarita, moito madruga.
—Uns veñen e outros van. Bo día, Margarita.
—Bo día, Antón. Eu teño que madrugar, que as dez teño que estar na tenda, non coma outros que viven coma Deus.
—Tamén botei máis de corenta anos traballando. Agora merecerei un descanso, non che parece?
E tras despedirse da dona da ferretería proseguiu o seu camiño, de momento livián, pois era costa abaixo. O malo viría despois. Menos mal que polo outro lado a subida, aínda que era máis longa pero moito menospendente. A estas horas da mañá só se escoitaba o chirlar dos paxaros e algún que outro grallar dos corvos. Estaba case rematando a costa, despreocupado e invadindo parte da estrada, cando ve baixar tres camións. Son os camións das atraccións da festa, se ve que xa recolleron. E que será da vida de?, como se chamaba aquel que unha tarde me topei nun bar de Cacabelos? Miguelín, creo. Que personaxe! Traballaba nos carriños eléctricos, era de Teixeira, da Somoza vilafranquina, e dicía ter tres ou catro mozas. Un fenómeno! O concello tamén podía arranxar e limpar as cunetas. Ao final, sen querer, teste que meter no medio da estrada e despois pasa o que pasa.
Cosme, mala chispa o mate!, e que carallo fai por aquí. A librarme del, seguro que me vén con algunha comenencia.
—Home, mira que ben me ves. Agora mesmo tiña a mente en ti. Pensaba pasar pola túa casa pero…
—A ver, déixate de contos e di.
—Dixéronme que daban subvencións para poñer calefacción de peles. Ti como traballaches na Xunta, poderías informarte.
—Coma te podes informar ti. Pero ben, como estou xubilado e son o mozo de recados para todo o mundo, xa me informarei. Agora téñoche moita présa. Ala, deica.
Será posible con este home, non hai vez que me vexa que non teña algo. Que lle dean! Se me cadra, falo con Tinita que esa debe saber, pero xa verei. Ben, acabouse a boa vida, toca subir. A ver se hai sorte e non me cruzo con outro ou outra do mesmo cariz. Moito me amola saír de paseo e ter , simplemente, que parar a saudar, como para arranxar asuntos. Normalmente tiro para a diante, pero sempre hai alguén que ten ganas de lerias.
O cansazo e a suor van facendo efecto. Antón detense, fica mirandoas rubias da granxa dos Ramírez e aproveita para sacar o chapeu e cun pano secar fronte e cabeza. Haberá que continuar. Está nubrado e vai menos calor, pero esta humidade non sei se será peor, súo coma un can. Menos mal que xa queda pouco. Xa volve estar na vila, agora a tomar un café no Lisboa e para a casa. E de quen será ese coche? A xente por chamar a atención, xa non sabe que facer. Unha serea ocupa toda a porta dianteira e parte da dos viaxeiros. Cada vez que vexo unha serea vénseme á mente a de Copenhague e unha recua de xaponeses sacándolle fotos. Que desilusión levei a primeira vez que a vin. Pero esta é a famosa sereíña?, díxenme. E despois están os gatos. Copenhague é unha cidade na que non se ve un gato, léralle algunha vez, non sei en que libro, a James Joyce. As dúas veces que estiven, percorrín a cidade de arriba a abaixo, sempre atento a ver se vía un. Ningún. Abofé que vai ter razón Joyce. Ben, xa cheguei ao Lisboa. A ver se Nicanor me prepara un con leite e o acompaño con un par de madalenas.
por Suso De Lameliña | Jun 17, 2023 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
CÁNDIDO DO FRESNO
Cándido do Fresno era o home máis feo da bisbarra. Se me apurades, da provincia, mesmo do Planeta. A súa fealdade era tal, que a nosa lingua carece de cualificativos para describila. Mais, tiña outras cualidades non menos valiosas. Cualidades que foron descubertas por primeira vez por Rosiña dos Paderne. A familia dos Fresno e dos Paderne tiñan as leiras e os prados contiguos. Unha tarde destas cálidas de verán na que, moza e mozo, cada un na súa propiedade, estaban alindando as vacas, sentiron a necesidade de acalmar a ardente asura que de súpeto se apoderou deles e, alí mesmo, debaixo dunha rebola centenaria, propiedade dos Paderne, deron renda solta aos seus instintos máis básicos. A partir daquela a fama da virilidade do fillo máis novo dos Fresno, empezaría a espallarse por toda a comarca, coma se dun andazo se tratase. A encargada do feito foi Rosiña, que amiga coa que se atopaba alí lle ía co conto.
Cándido nunca chegou a casar. Que muller ía querer ser vista amarrada da man daquel espantallo? Xa digo, arrepiaba ollar para el, ata o punto que atoparse, de sorpresa con el, xa non digamos de noite, producía verdadeiro terror. Pero claro, despois do exposto por Rosiña, a quen non se lle apetecía comprobar as habelencias carnais do mozo?
Tras Rosiña viñeron outras e outras, engrandecendo así a lenda de Cándido do Fresno. Xa se sabe, “cría fama e bótate a durmir”; moitos dos casos eran certos, pero tamén un bo número deles falsos. O caso que neno que viña ao mundo, traía consigo a dúbida: “Mira que feíño é, para min que che é do Cándido”. Incluso se saían ben guapiños, sempre había algunha ou algún que lle sacaba un parecido co sospeitoso pai.
Pero non só eran as mulleres as que sentían atracción por el, dise que máis dun mozo gozou en carne propia das súas pericias amorosas. Historias que se comentaban moi en segredo, bisbando, mesmo con medo. Xa se sabe como estaban vistas naqueles tempos e, aínda hoxe, estas prácticas.Un dos sospeitosos de ter encontros deste tipo era o señor crego. Un home, uns dez anos maior ca el,con fama de mullereiro, a quen se lle atribuía a paternidade de todo aquel meniño que nacía antes do acontecido aquela tarde de verán debaixo da rebola dos Paderne. Fama que ficou eclipsada coa aparición en escena de Cándido. Desde entón non se lle volveu relacionar con ningún nacemento, aínda que todo o mundo sabía, que á parte de sentirse atraído polo do Fresno, non deixara de usar os seus encantos coas mozas e non tan mozas freguesas.
Foron pasando os anos e a lenda en aumento. Chegou a chamada do Señor e o bo do Cándido alá se foi. Hoxe, segundo os propios veciños, na parroquia ( non desvelarei o nome da mesma, por respecto), moitos e moitas son descendentes do noso protagonista. E abofé, que hai bastante de verdade neses ruxerruxes. Só chega con ollar para as facianas de moitos e moitas veciñas, e sospeitar a súa orixe. Algo que acabaron por levar con absoluta normalidade, ata o punto de que , quen máis, quen menos, vangloriarse de ser fillas ou fillos do xa lendario Cándido do Fresno.
