OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: LIBRO DE ALICIA

Autora: Olalla Cociña Lozano

Editorial: Espiral Maior

Ano de publicación: 2008

Rematou agosto, que non o verán, mais unha sente que deixou xa atrás un tempo de lecturas dilatadas ao sol, ás que ir e volver con toda a calma do mundo. Así a todo, algunhas conseguen traspasar esta fronteira e coarse entre as rutinas aceleradas de setembro. Tal é o caso do Libro de Alicia. Lembro e volvo a un dos poemas finais:

“rematando o verán

amósanos as cicatrices, a boca desdentada

coma unha experta actriz

preséntaste ante nós rota

e ensinas sen pudor o teu catálogo de remendos”

Alicia revélasenos de múltiples formas, prevalecendo ao longo destas páxinas unha delicada tenrura que acompaña á extinción dun modo de vida: o rural. Memoria e identidade, mais tamén fantasía, son algúns dos elementos cos que a autora, Olalla Cociña, vai artellando este marabilloso libro, galardoado co VIII Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño. 

Certamente, pareceume asistir a unha poética dos sentidos, na que converxe o telúrico co tacto. A punto estiven de facer unha cunca coas mans, con tal de apañar unhas poucas migallas para os días de outono. 

OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: Un carmen en Granada. Memorias de un hispanista dublinés

Autora: Ian Gibson

Editorial: Tusquets

Ano de publicación: 2023

Durante as últimas semanas, cargadas de grande intensidade política, quixen repasar, quizais por certa analoxía co que estabamos a vivir, algúns dos acontecementos previos á Guerra Civil. Volvín aos apuntamentos académicos, que aínda conservo, e vin algúns documentais e programas de televisión, xa desaparecidos, coma La Clave. Aí dei co final dos días dun dos poetas que máis admiro: Federico García Lorca. 

Visualicei, asemade, a serie Lorca, muerte de un poetacoa angustia de saber que o docudrama relataba un dos episodios máis terríbeis e inxustos da nosa Historia. Tirando do fío, descubrín que a serie partía do libro La represión nacionalista de Granada en 1936 y la muerte de Federico García Lorca de IanGibson. Resultábame imprescindíbel, desde ese momento, saber algo máis sobre o escritor que, con tal fervor fervor lorquiano, recompilou aquel valiosísimo material. Así foi como cheguei ás páxinas de Un carmen en Granada.

A través destas memorias, coñecemos, por voz do autor, como transcorreu a súa infancia no seo dunha familia protestante irlandesa. A rixidez do puritanismo relixioso marcará eses primeiros anos de vida, non exentos de medos e conflitos internos. Pouco a pouco, descubrimos o Ian adolescente, que nos revela a paixón pola natureza e a ornitoloxía, en particular, até chegarmos ao hispanista comprometido coa democracia e o antifascismo. Talvez fose esa etapa adulta, pola súa investigación coma biógrafo de Lorca, a que máis me interesaba nun principio, porén recoñezo que a primeira, ademais de interesante, é esencial para comprendermos algunhas conexións que se poden estabelecer entre a súa vida  e a do citado poeta.

En definitiva, Un carmen en Granada –soño cumprido polo dublinés, xa que pasou unha tempada nunha desas típicas casas granadinas con xardín secreto- déixanos ver, desde a honestidade afastada de calquera fabulación, os labirintos vitais de quen entregou boa parte do seu tempo á recuperación da memoria colectiva dos pobos ibéricos.

OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: La historia de los vertebrados

Autora: Mar García Puig

Editorial: Penguin Random House

Ano de publicación: 2023

Veño de ler por primeira vez a Mar García Puig tras comprobar, durante semanas, a boa acollida que está a ter La historia de los vertebrados nas redes. Certo é que non todo o que pulula por estes lares cumpre coas expectativas que ten unha, porén, neste caso, acostumo a pór o filtro, non tanto no número de persoas que recomendan a súa lectura, como en quen a recomenda. Non defrauda. Anoto outra autora máis á listaxe de descubrimentos.

A obra constitúe un híbrido entre a novela e o ensaio, transitando, tamén, pola poesía. A temática xira ao redor da maternidade e a saúde mental, sendo ambos elementos indisolúbeis nesta realidade que se nos presenta. É difícil non entoar un “eu tamén” a medida que a autora vai describindo espazos do íntimo escasamente nomeados. Ráchase un silencio socialmente admitido para abrir novas fiestras onde airear as palabras que levamos cosidas á pel. Velaí o persoal e o político, sempre conectados por un delicado cordón umbilical.

As referencias documentais a ingresos sanitarios de mulleres, tanto anónimas coma coñecidas, por “loucura puerperal” vanse entretecendo perfectamente co relato da propia autora tras dar a luz a un neno e unha nena. Deste xeito, tal e como manifesta a escritora, cando estoupamos, caemos sobre o leito mol de todas as nais tolas que nos precederon. A pegada das devanceiras no modo en que nos comunicamos con nós mesmas e o exterior semella incuestionábel. 

En definitiva, un libro non apto para quen trate de buscar acougo ou respostas rápidas. E, pola contra, un libro moi necesario para quen opte por conxugar a dúbida e a incerteza coas múltiples formas de amor que agroman na vida.

OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: Ultraluz

Autora: Ledicia Costas

Editorial: Centro PEN Galicia

Ano de publicación: 2022

Achégome a Ultraluz con certa curiosidade. Teño lido varias obras de Ledicia Costas, destinadas tanto ao público infantil- xuvenil coma ao adulto, mais sempre desde a narrativa. Descoñecía a súa faceta poética. Que podería atopar tras da mirada fixa desa nena da portada, que nos evoca a unha Alicia no País das Marabillas, sostendo unha enorme cunca?

Efectivamente, seguindo os pasos desa intuición, descubro que as páxinas de Ultraluz están impregnadas pola maxia da infancia. A autora artella, desde ese fío da fantasía, que tan ben manexa, un cosmos de luces e sombras, convidándonos a entrar nel e a beber, coma o resto de criaturas, da apócema da beleza.

Sorpréndeme novamente Ledicia Costas, porque aínda recoñecendo algúns dos trazos da súa escrita, é quen de ofrecernos unha poesía diferente. Unha poesía que chama por nós, coma un personaxe misterioso, para mergullarnos nun universo tan real e onírico asemade .

“alá onde remata o mundo
mordemos as costuras para ser libres”.

OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: Escritoras

Autora: Carmen G. de la Cueva

Ilustradora: Ana Jarén

Editorial: Lumen

Ano de publicación: 2023

Hoxe traio a este espazo unha das últimas novidades da editorial Lumen: Escritoras. Realmente, non sei ben como definir este libro –se é que iso é algo indispensábel á hora de falarmos sobre lecturas-. A obra narra, parcialmente, a vida dalgunhas destacadas escritoras (Carmen Baroja, María Lejárraga, María de Maeztu, Elena Fortún, Carmen Laforet ou Carmen Martín Gaite, entre outras) sen pretender a exhaustividade da biografía. Mais a narración ten algo especial que nos atrapa desde a primeira páxina. Percíbese nela unha amálgama de sensibilidade e tenrura, perfectamente artelladas a través de cada palabra e ilustración. E é que Escritoras pode abrirse coma unha caixa de costura que vai fiando o pasado e o presente das mulleres que buscaron e buscamos incesantemente un cuarto propio para escribir.

O fío que conecta todas estas vidas, incluída a da propia autora –nai e escritora-, é o da sororidade. Porque se algo queda patente despois da súa lectura é que a historia das creadoras vai ligada á da cooperación e o apoio mutuo entre compañeiras. Sorprendeume enormemente a información recompilada neste volume, que amosa extractos de correspondencia entre escritoras de diferentes tempos, como é o caso do contacto epistolar entre Elena Fortún e Carmen Laforet. Emocioneime moito ao lelo. Sentín que todas compartimos unha resistencia, á de escribir desde as marxes, rebelándonos contra tantos séculos de dogma e imposición.

En definitiva, un libro contra o silencio, un libro para enchernos de azos e alegría. Un libro que nos empurra a crer na nosa valía porque, tal e como sinala Carmen G. de la Cueva, cando unha muller escribe non pertence a ninguén máis que a ela mesma.

OASIS. As lecturas de Beatriz Dourado

OASIS

Beatriz Dourado

Título do libro: Celso Emilio Ferreiro. Escolma poética

Edición literaria: Ramón Nicolás

Ilustracións: Baldo Ramos

Editorial: Faktoría K de Libros

Ano de publicación: 2008

Hai xa máis dunha década que recibín este libro coma agasallo das familias da miña primeira promoción de alumnxs. Coido que deberon pensar, despois de tratar comigo durante tres anos, que coa poesía acertaban de pleno. E vaia que si acertaron. 

Á marxe de formar parte dun recordo persoal moi fermoso, este é un dos libros ao que volvo varias veces. E é que Celso Emilio é un deses autores que segue vixente malia o inevitábel paso do tempo. O berro contra a criminalización da inmigración, a precariedade laboral ou o desmantelamento dos servizos públicos, que padecemos na actualidade, está vivo na voz deste célebre celanovés. Tamén a defensa pola lingua, testemuño que recollemos, conforma parte do seu legado poético. E mesmo os versos que chaman por Moraima, polo amor, seguen arrecendendo á frescura coa que nos recoñecemos, irremediabelmente, no campo dos afectos.

O marabilloso desta edición é a elegancia coa que se dispón a excelente escolla de trece poemas, coma trece lúas, coas ilustracións de Baldo Ramos nun ceo de papel, que chega a despregarse para ampliar os horizontes de quen aquí se asoma. Asemade, a combinación das cores, co predominio do negro e o vermello, amósanos o latexo incesante dun universo que non se apaga, que segue prendendo a vindeira alborada. Contra a inxustiza e a indiferenza, velaquí o universo de Celso Emilio Ferreiro.

Chove, chove na casa do probe 

e no meu corazón tamén chove.