Andanzas do Suso de Lameliña. A CASA DO LAGO

Andanzas do Suso de Lameliña

Suso de Lameliña

A CASA DO LAGO

Celia Fuentes leva unha semana traballando sen descanso sobre a súa última obra. É unha prestixiosa escritora de novelas de terror e está dando as derradeiras rabexadas de “ A casa do lago”. O esgotamento é tal que cae rendida sobre os papeis. Un ruído estraño faina espertar. Sae ver que sucede e unhas mans polas costas suxéitana con firmeza. Xa non lembra máis ata que volve en si e se atopa no mesmo lugar da agresión, totalmente espida pero sen marca algunha. Non hai ninguén ao redor, polo que decide regresar á casa. Ao entrar no estudio, unha muller cuspida a ela, totalmente concentrada, escribe sobre os folios que hai un cacho acaba de deixar sobre a mesa. A medida que se achega a imaxe da muller vaise esvaecendo ata desaparecer; sobre a cadeira a súa roupa dobrada e colocada con coidado. A novela segue enriba da  mesa, pero xa rematada, as últimas frases cunha letra coñecida e ao seu lado unha pequena nota: “Por fin remataches, irmanciña, xa ía sendo tempo”. Un calafrío percorre o seu corpo. Vístese rápido, o frío comeza a facer efecto. Non ben remata de poñer a saia, uns estrondosos golpes retumban na porta. En silencio e con temor diríxese a ela e observa pola mira: A súa irmá xemelga, Emma, que lle esixe que lle abra coa ameza de chamar á policía se non o fai.  Non pode crer o que está vendo. Ten que ser unha alucinación coma a que acababa de ter hai un intre no estudio. Emma segue a berrarlle insistentemente. Ao fin cede á presión da irmá. Sabe que non lle queda máis remedio. Se Emma chama á policía, o asunto poñerase moi feo e ela leva todas as de perder.

—Que sorpresa, irmanciña! —exclama Emma cun sorriso irónico nos beizos, ao tempo que a ameaza cunha pistola—. Cando se fai un traballo, hai que ser bo profesional e non deixar cabos soltos, senón xa sabes…— engade, disparándolle sen piedade..

Emma recolle a Celia, lévaa á beira do lago, átalle ao corpo unha pedra ben pesada e arrástraa ata o lago, onde a funde. Regresa con renovadas ansias á casa e déitase no leito. Mañá será outro día, chamará ao editor para entregarlle a novela. Ninguén notará a falta da irmá, agora ela era Celia. Todo o mundo sabe que Emma morreu nun fatídico accidente.

“Irmanciña, irmanciña, miñaxoia!, criches que me mataras, pero saín adiante. Pero que incauta! Non sospeitaches que ao non aparecer o cadáver, algo mal tiña que saír? Xa sei que para ti sempre fun a irmá babeca, ata que descubrín os teus instintos criminais. Pero agora xa está, que teñas boa viaxe e agarda por min moitos…” e mentres así pensa, vai ficando durmida.

Andanzas do Suso de Lameliña. O LADRÓN DE SOUTOMERILLE

Andanzas do Suso de Lameliña

Suso de Lameliña

O LADRÓN DE SOUTOMERILLE*

Din que tarde ou cedo, sempre se regresa ao lugar do delito. El non ía ser unha excepción. Cando acontecera o feito foron varios os sospeitosos, nunca el, pero co paso do tempo ficou esquecido. Por outra banda tampouco había moito interese en aclarar o sucedido polo que rematou por converterse nunha simple anécdota.

Hoxe, despois de once días de camiñada desde Oviedo, aquí estaba de novo, diante da igrexa. Calculaba que en cinco ou seis días chegaría a Santiago. Ata de agora a peregrinación resultáralle proveitosa. A pequena caixa forte que levaba na mochila ía case repleta de xoias conseguidas ao longo do camiño, tanto a algúns compañeiros de camiño como nas casas dalgunha aldea, que confiados deixaban a porta sen pechar. Tiña anos de experiencia nestas lides, levadas a cabo, principalmente, no camiño francés, que fixera unha unha ducia de veces. Sen embargo o Primitivo era a primeira vez,  a segunda que se atopaba en Soutomerille, un lugar abandonado no medio dun fermoso souto, no que destacaba o centenario castiñeiro da Corredoira, o cemiterio máis pequeno de Galicia, a igrexa de S. Salvador e a Torre de abaixo.

Diante da igrexa de orixe prerrománico e estilo visigótico, medio en ruínas, lembra aquel día no que acompañado por un colega, subiron ao campanario e liscaron coas campás para vendelas logo ao peso. Tentou a porta por ver se cedía, pero estaba ben pechada. Así que despois de botar unha ollada aos arredores, por ver se aparecía algún peregrino, sacou da mochila unha ganzúa e forzouna.

No interior só había po, cagadas de ratos e tebras. Iluminou co móbil o que quedaba da igrexa: uns bancos estartelados e un altar de pedra dentro dun arco de media punta con pinturas ao fondo. Pero el, desta volta, non viña  roubar nada. A súa idea era subir ao campanario e viaxar ao pasado. De repente o móbil apagouse. Non entendía o porqué, xa que a batería estaba case chea. A escuridade fíxose dona do templo e un calafrío percorreu o seu corpo. Quixo avanzar cara á saída e non foi quen de mover un só pé. Entón unha luz vermella iluminou a estancia. Diante dos seus ollos, había un círculo de velas acesas, que rodeaban unha caixa co cadáver do seu compañeiro de aventuras e outra baleira. Un  home vestido de negro murmurando unha especie de ladaíña, dáballe un carácter aínda máis tétrico á escena.

Veulle ao maxín a morte do seu amigo. Esta sucedera uns dous anos atrás nunhas circunstancias extrañas. O seu corpo sen vida fora atopado nun banco do  parque Rosalía de Castro, onde estaba a descansar. A autopsia determinara que a causa da morte  non fora  natural, senón  debida a  picadura dunha pomba que lle inxectara unha dose mortal de veleno. Ninguén se explicou como puido ocorrer algo así. 

Agora, presentiu que lle chegara a el a hora e máxime cando o home de negro cunha voz rouca  dixo:

—Sabía que ías volver. Levo anos agardando pacientemente por ti. O teu socio, mira ben para el, xa buscou acubillo aquí. A outra caixa espera por ti.

Atemorizado saíu fuxindo da igrexa e dun forte golpe a porta da mesma pechouse. Conseguiu chegar ata a Torre de abaixo e alí no medio dunha silveira ficou sen vida. Ao cabo dunha semana, unha parella de peregrinos que entraron no interior da  casa atoparon o cadáver medio comesto polas ratas.

*Soutomerille é unha aldea e parroquia de Castroverde que leva máis de medio século abandonada.

Andanzas do Suso de Lameliña. GARCILASO

Andanzas do Suso de Lameliña

Suso de Lameliña

GARCILASO

Garcilaso, o elegante e silencioso can dos Benavide, non sabía o que era ladrar. Os seus donos adestrárono desde pequeno para que se comportase como un perfecto cabaleiro, discreto e refinado. Non podía ser doutro xeito coñecendo a reputación desta eximia familia, sempre recatada e axuizada.

Aínda que os amos non se lembrasen  de darlle a  comida ou a auga que precisase, o seu xeito de protestar era emitir uns suaves ruídos similares ao suspiro dun bebé; nunca un prosaico ladrido. Garcilaso non era un can calquera; seméllase moito a dona Margarida Benavide. Xa se sabe que as mascotas adoitan parecerse a quen as coida. 

Como aristócrata can que era, recibía loanzas de toda a veciñanza; claro está, sempre e cando ningunha man vulgar de veciña ou veciño lle tocase lombo tan delicado:  —Pero que bonitiño vas hoxe, Garcilaso; con ese traxiño pareces un auténtico mariñeiro. —Señora Margarida, cada día que pasa vexo máis fermoso a Garcilaso. —Non hai canciño máis guapo ca ti, Garcilasiño.

Só lle faltaba falar, aínda que cando asistía á misa, sempre en primeira liña na compaña de dona Margarida e o seu virtuoso esposo D. Euloxio, finxía rezar con devoción, alternando as posturas de ergueito e a catro patas segundo conviña. E o que máis lle prestaba, acompañar dun xeito entenrecedor, ao señor cura e aos fieis, nos seus cantos sagrados, cunha especie de murmurios, que máis quixesen para si algún que outro tenor ou soprano.

Pero xa se sabe que non hai can perfecto, e tampouco o ía ser Garcilaso. O día de San Pedro, o patrón da vila, a igrexa estaba tan chea, que  non cabía un alfinete. Cando Don Edmundo estaba a piques de consagrar a hostia, o can soltou un forte e xubiloso ladrido que rompeu o silencio do templo. Os Benavide quedaron estupefactos e avergoñados ante tal escándalo, mentres os fieis non daban creto ao que estaban asistindo. Foi un único ladrido, pero suficiente para acabar co engado de Garcilaso. Sen perder tempo, o virtuoso matrimonio arrincou con el para a casa. Desde entón non se volveu ver a Garcilaso polas rúas. Dise que segue vivo e que ao parecer, desde aquela non volveu ladrar, aínda que algúns din ter escoitado máis dunha vez unha especie de ouveos, máis propios dun lobo.

A explicación máis comentada para este inoportuno ladrido é que foi debido á grande cantidade de xente que se atopaba nese momento no templo e ao calor sufocante. “Sonche cousas do cambio climático”, escóitase argumentar cando se pregunta polo que aconteceu aquel 29 de xuño. Xa se sabe a  quen se lle atribúe todo o malo hoxe en día.

Andanzas do Suso de Lameliña. O LAVADOIRO

Andanzas do Suso de Lameliña

Suso de Lameliña

O LAVADOIRO

Unha das miñas afeccións nas tardes calorosas é vir a este lugar, sentarme nunha rocha cómoda e deixarme levar polo harmonioso canto da auga da fonte, que domina sobre todos os demais sons: o trino dos paxaros, o movemento das follas co vento ou o ruído dun coche que pasa pola estrada. Deixar voar a imaxinación, alí á sombra dos carballos que comparten o espazo con castiñeiros, bidueiros e salgueiros.

Este lugar ten moita historia para min. Foi aquí onde as nais ían lavar a roupa no antigo lavadoiro, que aínda se mantén en pé, pero xa abandonado. Ao seu lado, quedan os restos dun edificio que no seu tempo foi un especie de clínica de animais; hoxe un recinto cheo de cagadas e lixo. Nese edificio, nun setembro de hai moitos anos, axudei ao veterinario, que estaba a comezar a súa relación co mundo canino, nunha campaña de vacinación. Despois agasalloume cunha gran mariscada, na que nos xuntamos un grupo de amigos. Nunca na miña vida degustei tantos mariscos como aquela noite: percebes, nécoras, cigalas, centolas…

Mentres a auga segue a correr polo cano e a encher o ambiente co seu son, volvo aos primeiros anos da adolescencia e vexo aquel amigo debaixo dun carballo, masturbándose e invitándome a facer o mesmo. Pero eu era moi tímido, como ía facer iso? Estaba ben na intimidade, pero non alí. A el gustáballe moito exercitarse alí, sempre debaixo do mesmo carballo. Cando me dicía: “Imos dar unha volta polo lavadoiro”, xa sabía o que ía pasar.

Tamén me lembro dos outonos da infancia e xa non tan infancia, nos que íamos ás landras para os porcos e á souta, sen esquecerme dos cogomelos. Aínda hoxe cando chega o tempo das castañas ao pasar por aquí, aproveito para apañar unhas poucas para un bo magosto.

A auga segue esvarando polo cano abaixo e a nostalxia apodérase de min. Moitos dos protagonistas daqueles tempos xa marcharon para ese lugar do que ninguén volveu. Polo que decido levantarme e camiñar cara ao bar a tomar un café. O día xa vai chegando ao seu fin e por hoxe xa chega de nostalxias e lembranzas.

Andanzas do Suso de Lameliña. LUGO

Andanzas do Suso de Lameliña

Suso de Lameliña

LUGO

Poemas á miña cidade, LUGO

AMENCER EN LUGO

Amence, docemente zarzalla.

Os farois, aínda acesos,

as rúas, baleiras, silenciosas…

Co paraugas aberto, camiño amodo,

no chan, vanse formando pequenos regatos,

tan pronto agroman, como se esvaen.

Rúa San Pedro, o reloxo de Correos dá as sete.

Praza Maior, Rúa Doutor Castro…

Detéñome ante o escaparate dunha tenda:

Chapeus, puchos, gorras, diferentes todos…

Mais todos nos axudan a cavilar.

Praza do Campo, lembranzas de adolescencia,

hoxe San Vicente non bota viño.

Rúa do Miño, A Tinería,

outrora barrio do amor prohibido.

Porta Miñá. Fernando Esquío, trobador:

“O amor que eu levei de Santiago a Lugo,

Esse me adug´e e esse me adugo”.

Delampa, pecho o paraugas.

A luz do abrente chucha a das lámpadas.

Continúo a camiñar… paseniñamente:

Ronda da Muralla, S. Roque, Sanxillao.

LUGO

Vella cidade de Lugo,

milenarias pedras te cinguen.

Xeometría circular,

pedreiros da Roma imperial

ergueron hai dous mil anos.

Lugo, afincada nun outeiro,

vizosa carballeira, outrora,

abondosos mananciais.

Aos teus pés, axeonllados,

O Miño e mailo O Rato.

Cidade esgallada en dúas:

Lucus Augusti, soterrada,

romana de condición;

Lugo de Pimentel e Fole

de María Castaña e Xoán Montes.

Labirinto de pedra e néboa,

dez vans polos que entrar,

ollos que esculcan ao lonxe.

Cidade tinguida de gris,

onde o tempo se esvaece

ao camiñar polas rúas.  

PRAZA COMANDANTE MANSO*

Unha placa na lembranza

dun comandante fascista.

Unha porta, A Toledana,

racións de pataca brava

na barra do Madrileño.

Un xardín onde acougar

a carón de Xoán Montes.

Revistas e máis diarios

nun xa vetusto quiosco,

cigarros soltos á venda.

Mozos de carga e descarga

en Lence e no Valenciano,

bocois e caixas de froitas.

Dostoyevski e Víctor Hugo,

venres tras venres na praza

no bibliobús agardando.

Integrais e derivadas,

sintaxe e morfoloxía,

política e mais relixión,

Cid Campeador e Colón,

“no debe hablar el gallego”,

censura e represión.

Praza Comandante Manso,

adolescencia vivida,

na pel tatuado o oprobio.

*Jesús Manso Rodríguez, foi un comandante franquista que o 21 de xullo ao mando do tercio de Lugo entra en Vilafranca do Bierzo. En poucos días caería toda a comarca nas mans dos fascistas. Ata vai uns meses esta praza de Lugo seguía a levar o seu nome. Hoxe é a praza dos Mártires de Carral.

MURALLA DE LUGO

intemporal círculo

feito pedra milenaria

granítica néboa

orballo de laxe

puro hábito

na liturxia do día a día

na soidade da distancia

soño de eternidade

valo que nos cicela

coma fillos de Lugh

LUGO

amándote

nas pedras que falan

por boca dos de antes

sempre en min

medrando día a día

auscultando

o teu peito de amante eterna

xeometricamente aduladora

de portas abertas

por onde entrar en ti

mesmo non entrando

por ser sangue que corre

polo tempo que foi

eido de puberdade

agora mansío de señardades

sacra fraga

que en min habita

levedándome

augusta urbe

MURALLA

Pedra a pedra,

verso a verso…

circular é o poema.

Adarve de orballo e néboa,

espíritos vellos aniña.

Falso Cíclope,

dez, os seus ollos…

dez,  os seus versos…

Milenario e silencioso valo,

poema de pedra e lastra.