Achégome a Ultraluz con certa curiosidade. Teño lido varias obras de Ledicia Costas, destinadas tanto ao público infantil- xuvenil coma ao adulto, mais sempre desde a narrativa. Descoñecía a súa faceta poética. Que podería atopar tras da mirada fixa desa nena da portada, que nos evoca a unha Alicia no País das Marabillas, sostendo unha enorme cunca?
Efectivamente, seguindo os pasos desa intuición, descubro que as páxinas de Ultraluz están impregnadas pola maxia da infancia. A autora artella, desde ese fío da fantasía, que tan ben manexa, un cosmos de luces e sombras, convidándonos a entrar nel e a beber, coma o resto de criaturas, da apócema da beleza.
Sorpréndeme novamente Ledicia Costas, porque aínda recoñecendo algúns dos trazos da súa escrita, é quen de ofrecernos unha poesía diferente. Unha poesía que chama por nós, coma un personaxe misterioso, para mergullarnos nun universo tan real e onírico asemade .
“alá onde remata o mundo mordemos as costuras para ser libres”.
A factura feitura, a do facer. A factura vén protagonizada pola desidia. Polo descoidado de bordes afiados, de liñas áridas. Pola violencia das carreiras anuladoras.
A fartura xorde da repetición, da porfía ruidosa dun baleiro que oprime. A fartura do arame de espiño prensando o momento, anulándolle as ás. A fartura da frivolidade.
A fractura é a consecuencia. A chegada ao punto onde todo creba. A fractura renxe co vento da axitación perenne na que todo se expresa.
Factura fartura fractura.
Un abafa ante a factura do balbordo. Entre mans difusas que constrúen desvarío. Que elevan no tempo o seu desapego. Nun berro incansable e desnortado.
Un dilúese na fartura do baldío. No triste espectáculo caduco que trazamos. Na fartura do bandullo cheo de nada ou de bolboretas mortas que nos habitan.
Un aflíxese na fractura que provoca o acto de desoír a voz da vítima. De non concederlle un espazo de escoita que a considere. De negar un lugar ao fío que pode coser a ferida.
Factura fartura fractura.
Todo en demasía. Nunha velocidade que nunca é propia, que sempre é imposta e case nunca cuestionada. Nun proceso de evitación das verdades incómodas, no que eriximos unha realidade paralela na que, sen reparar, somos devorados por intrínseca violencia cando renunciamos á procura da xustiza. Cando nos desvencellamos da dor allea.
Da escola, o que máis me gustaba eran os mapas pendurados nas paredes da aula. Se a tarefa non era do meu agrado, a vista íase a un deles e cando me descoidaba estaba enMula ou en Trujillo. Que viaxes aqueles, pola Península, Europa, América! E xa non digamos, cando me caía nas mans un atlas, poder ir a sitios como Kilimanjaro, Popocatépetl, Haway, China ou as Illas Bora Bora, non había diñeiro que o pagase. Tamén me resultaba moi curioso atopar nomes de cidades españolas en América: Córdoba, Toledo, Guadalajara… Non comprendía aquelas duplicidades. E despois estaban aqueles mapas mudos que para aforrar, tiñamos que calcar e pintarlles as cordilleiras, mares, lagos, ríos… para logo ir escribindo neles os nomes de todo o que aprenderamos o día anterior. Nunca esquecerei as illas norueguesas, Illas Lofoten. Cada vez que nos tocaba dicirllas ao mestre, tiñamos que ter coidado de non botarnos a rir se non queríamos recibir unha boa labazada. Pero do norte de Europa o que máis me prestaba era repetir como se fose unha ladaíña, os estreitos do Báltico: Skagerrak, Kattegat, Sund, Gran Belt e Pequeno Belt. E así, a pesar de tratarse dunha educación totalmente memorística, eramos capaces, grazas a imaxinación, de trocar aqueles nomes memorizados á forza nunha marabillosa viaxe, sen saír do noso pupitre.
UNHA XANELA NA NOSA VIDA
Sempre hai unha xanela na nosa vida que destaca sobre todas as outras. Eu quedaríame coa da cociña da miña casa de Castroverde. Sen lugar a dúbidas foi a xanela a que máis veces me asomei. Desde alí podía ver as leiras da Ferrería ( hoxe atópase o Centro escolar e outras vivendas), pero sobre todo ao fondo destacaba o Castelo e as choias rebulindo en torno a el. Esa imaxe levareina sempre gravada na retina. Outra xanela, que ben podía competir con esta, é a da cociña do piso de A Veiga. Desde alí a vista non tiña nada que ver coa de Castroverde. O primeiro que se divisaba era o río Monjardín, e en lugar de choias, o que por alí buligaban eran bandadas de muxes e nenoscoas canas á captura dalgún. Pasado o río, aparecían as primeiras casas do barrio do Fondrigo. A maiores, sempre fisgaban por alí as clásicas gaivotas que viñan da ría, sobre todo cando lles arrebolaba faragullas de pan, as que axilmente apañaban ao voo.
Na ínfima, íntima forma, na que ti me convidas a ser contigo merlo, bubela, lavandeira. Nos sutís xestos dunha primavera incipiente, en medras.
A mirada miña, que sempre é inconclusa, que crece, rebe, que flutúa, que respira, que habita momentos, que me ispe. A mirada miña que estando non me leva, que buscando non atopa, que sendo non chega. Con ela falarme na imaxe, fuxindo por un momento das sombras do tempo perdido, do desencanto que me provoca a existencia.
Procuro. Cos banzos da beleza, que vagamente capturo. Capturándome a min mesmo con eles, nun intento de acollida. Nunha aperta de carballo de maio.
Procuro. Desde o último chanzo ao que me alzo. Desde o último chanzo estendo os brazos, estiro os dedos. Sinto nas xemas aire de fracaso, de baldía tentativa. De baleiro por non ser quen de tocar a beleza última, de ti compañeira. A beleza última dun amor inconmensurable. O inconsciente pronúnciate e eu non son capaz de que ti me pronuncies.
Temos aínda no fondo do peto un grans de esperanza que rebolen contra todo. Semente insubmisa que latexa como mirada que porfía en abrir cancelas, en acariñar boqueiras.
Na terra, nós. Que proclamamos a valía da tristeza, como ingrediente imprescindible. Que acollemos as achegas da nostalxia. Que lucimos a lama propia nos dentes, que defendemos os sucos que nos habitan e que saltamos os valados entre a desidia e a devastación de tempos escuros que non, que aínda non son quen de derrotar a nosa revolución de margaridas.
Hoxe traio a este espazo unha das últimas novidades da editorial Lumen: Escritoras. Realmente, non sei ben como definir este libro –se é que iso é algo indispensábel á hora de falarmos sobre lecturas-. A obra narra, parcialmente, a vida dalgunhas destacadas escritoras (Carmen Baroja, María Lejárraga, María de Maeztu, Elena Fortún, Carmen Laforet ou Carmen Martín Gaite, entre outras) sen pretender a exhaustividade da biografía. Mais a narración ten algo especial que nos atrapa desde a primeira páxina. Percíbese nela unha amálgama de sensibilidade e tenrura, perfectamente artelladas a través de cada palabra e ilustración. E é que Escritoras pode abrirse coma unha caixa de costura que vai fiando o pasado e o presente das mulleres que buscaron e buscamos incesantemente un cuarto propio para escribir.
O fío que conecta todas estas vidas, incluída a da propia autora –nai e escritora-, é o da sororidade. Porque se algo queda patente despois da súa lectura é que a historia das creadoras vai ligada á da cooperación e o apoio mutuo entre compañeiras. Sorprendeume enormemente a información recompilada neste volume, que amosa extractos de correspondencia entre escritoras de diferentes tempos, como é o caso do contacto epistolar entre Elena Fortún e Carmen Laforet. Emocioneime moito ao lelo. Sentín que todas compartimos unha resistencia, á de escribir desde as marxes, rebelándonos contra tantos séculos de dogma e imposición.
En definitiva, un libro contra o silencio, un libro para enchernos de azos e alegría. Un libro que nos empurra a crer na nosa valía porque, tal e como sinala Carmen G. de la Cueva, cando unha muller escribe non pertence a ninguén máis que a ela mesma.
