por martinho | Jul 1, 2021 | Autores/as, Creación, Literaria, Oasis, Xeral
OASIS
Beatriz Dourado
Título do libro: O País do Gran Furado
Autora: Xerardo Quintiá Pérez
Editorial: Baía Edicións
Ano de publicación: 2019
É a literatura infantil territorio exclusivo do público máis miúdo? Coido que certas etiquetas están, a maior parte das veces, para obvialas. Por iso, hoxe, traio unha pequena mostra de que xs adultxs podemos e debemos deleitarnos con textos pensados, en primeira instancia, para a infancia.
No País do Gran Furado de Xerardo Quintiá hai poesía, xustiza, igualdade e, sobre todo, fantasía. Interésame moito este último ingrediente porque creo que é do que debe servirse a literatura, desa capacidade inesgotábel para evocar outros mundos e personaxes que transgridan as pautas convencionais. Ademais, as ilustracións de Noemí López Vázquez contribúen a potenciar o fabuloso imaxinario deste libro.
Sen dúbida, estamos ante unha historia moi ben contada –merecedora do II Premio Fina Casalderrey- que nos devolve unha mirada crítica da sociedade actual. Sóavos de algo o país en que as mulleres pasan todo o tempo traballando? Ou as ameazas que reciben aquelas que desde asociacións, institucións ou outros movementos sociais pretenden mudar as estruturas patriarcais?
Insisto en que, ademais de ler este libro ás crianzas, debemos lelo para nós, para non deixarnos vencer por ese perigoso conformismo que tende a instaurarse en determinadas etapas da vida, para crer en todas as Toribias e ESKORNA- KABRAS que loitan día a día por un mundo mellor.
O País do Gran Furado cabe en calquera bolso ou mochila. Podemos lelo mentres agardamos polo autobús ou tomamos un café nun bar. E quen sabe, quizais tras a súa lectura, recuperemos algo do espírito rebelde que tanta falla nos fai.
por Beatriz Dourado | May 31, 2021 | Autores/as, Creación, Literaria, Oasis, Xeral
OASIS
Beatriz Dourado
Título do libro: Ella pisó la Luna. Ellas pisaron la Luna
Autora: Belén Gopegui
Editorial: Literatura Random House
Ano de publicación: 2019
É a primeira vez que leo a Belén Gopegui e sei que non será a última. Descúbroa grazas a unha mención que Irene Vallejo realiza nun dos seus libros. Nos últimos meses, sen pretendelo, esta vén sendo unha práctica habitual en min: pasar dunha escritora a outra por recomendación dunha primeira. E así vou tecendo, cal Penélope, unha rede de lecturas sororal.
O texto obedece a unha conferencia impartida pola autora en marzo de 2019 no ciclo titulado Ni ellas musas ni ellos genios. Mais poderiamos dicir que o contido desta conferencia é, de entrada, inesperado. A protagonista destas páxinas é, nin máis nin menos, que Margarita Durán, unha grande anónima (coma tantas outras) que merece ocupar, tan sequera, un pouco do noso prezado tempo.
Gustaríame advertir que a voz que conduce esta historia non é a dunha filla. Aínda que achega información de primeira man, á que accede, precisamente, na súa condición filial, este relato transcende o ámbito privado da familia. E, asemade, o relato extrapólase a outras moitas vidas tapadas por algún dedo Sol.
A medida que vou sabendo máis sobre Margarita Durán, vou tirando, simultaneamente, do fío da propia xenealoxía feminina. Atopo demasiados nexos entre a protagonista do libro e algunhas das mulleres que me precederon. A lectura acaba por converterse nun exercicio de introspección e agradezo que me coloque nese terreo pantanoso dos interrogantes.
Que foi dese talento que non puideron desenvolver (elas)? Que camiños seguirían as súas vidas de teren a oportunidade de exercelo? Por que atopo tantos obstáculos para dedicar o meu tempo ao que realmente desexo? Quen me pasou este testemuño? Quen me di “cala nena, cala”?
O persoal segue sendo político e Belén Gopegui lémbrao, cunha escrita honesta e comprometida, nestas páxinas. Non por casualidade recolle esta cita de Adrienne Rich, que hoxe copio nun post- it: “Nadie nos dijo nunca (a las mujeres) que tendríamos que estudiar nuestras vidas (…) como si fueran historia natural o música”.
por Beatriz Dourado | May 1, 2021 | Autores/as, Creación, Literaria, Oasis, Xeral
OASIS
Beatriz Dourado
Título do libro: Agosto
Autora: Míriam Ferradáns
Editorial: Apiario
Ano de publicación: 2019
Aos poucos días de inaugurarse abril, a poeta catalá Anna Gual publicaba nas redes unha fotografía de tulipáns, que acompañaba cun breve texto, animando a mercar flores de tempada. Polo visto, estes turbantes vexetais nacen de maneira natural despois do frío invernal, xa que os bulbos soamente florecen nestas condicións. Inmediatamente pensei en Agosto de Míriam Ferradáns –saltando dunha poeta a outra- e volvín ás súas páxinas tras varios meses desde o primeiro contacto coa plaquette.
Achegueime ao pétalo da portada e ulino. Pareceume que o olor do papel perdera intensidade e pensei que, quizais, dalgunha maneira, o contido do seu interior non chegaría a afectarme tanto. Mais non foi así. De novo, a fenda íase abrindo coma flor, resistíndose á cicatrización. Porque a fenda está moi presente neste poemario tan breve coma delicadamente fermoso. Composto por unha ducia de poemas curtos, Agosto é violentamente cativador, igual que os tulipáns que atrapan a vida. “Os tulipáns obsérvanme, seguen os meus pasos”.
Así, entre a auga que os conserva e o aire que consomen, vai aflorando unha ausencia que manca. Ausencia que a autora constrúe habilmente a partir do que conta e, sobre todo, do que non conta, aquilo que imaxinamos nas amplas marxes en branco. E con todo, acompáñanos o afecto que compartimos coas cómplices que eliximos, as amizades. Aínda que non nos digamos nada. Aínda que falte unha.
A beleza non é inocente. Ás veces a levidade duns versos poden atravesar varias capas da pel. Por iso, este Agosto chega até límites impensábeis. Así, sen permiso, coma se nada. Flúe. Cómpre deixalo sangrar.
por Beatriz Dourado | Abr 1, 2021 | Autores/as, Creación, Literaria, Oasis, Xeral
OASIS
Beatriz Dourado
Título do libro: Tierra de mujeres
Autora: María Sánchez
Editorial: Seix Barral
Ano de publicación: 2019
Para unha urbanita coma min, que naceu nunha gran cidade e pasou a maior parte da súa vida entre edificios e asfalto, ler a María Sánchez tras unha etapa de cambios importantes –cada vez máis próxima á raíz sanguínea e, por tanto, ao telúrico – é absolutamente revelador.
Nos últimos anos, nese proceso de identificación e achegamento á terra, teño lido con enorme entusiasmo a John Berger, autor que ocupa un lugar privilexiado na miña humilde biblioteca. Mais con Tierra de mujeres veño a constatar unha narrativa necesaria, imprescindíbel, que integra, xa desde o título, dous elementos cun vínculo especial: natureza e feminismo. Unha narrativa brillante, que furga no esquecemento para dignificar o rural desde a mirada das invisíbeis. Aquelas que, entre outras cousas, cultivaron a horta, aleitaron á prole e levaron o gando a pacer.
Asistimos, asemade, a unha lectura cálida, que nos arroupa con tenrura desde o principio, coa reprodución de escenas da infancia a cámara lenta. Unha especie de limiar das futuras aprendizaxes vitais. A autora consegue envolvernos nun relato verosímil, que non precisa de moitos ornamentos para sentilo propio e, que malia todo, posúe a capacidade de rexenerar coñecemento de maneira constante sobre un mundo que subestimamos con arrogancia –ou ignorancia- foránea. Quizais, non sería tan desencamiñado, volvermos ao discurso que Miguel Delibes pronunciaba na súa entrada na RAE, con aquela interpelación ao que denominamos progreso.
Mención á parte, merecen as referencias a outras autoras que labraron primeiro estas leiras do pensamento, como son Maria Gabriela Llansol ou Luz Pichel, porque escribir non é máis que ligarmos as mans unhas a outras. Do mesmo xeito, atopamos magníficas ilustracións e citas que abren cada capítulo do libro, enraizándose perfectamente no conxunto da obra, como esta de San Juan 4,38: “Otros se fatigaron y vosotros os aprovecháis de sus fatigas”.
Lede a María Sánchez, lede Tierra de mujeres, porque non sairedes indemnes desta inesperada turrada.
por martinho | Feb 12, 2021 | Autores/as, Creación, Literaria, Parladoiro Con..., Xeral
PARLADOIRO CON…BEATRIZ DOURADO
“Necesito ler, observar, dialogar, investigar e despois xa aparecerá, en todo caso, a escrita. Probablemente haberá un detonante que provoque esa necesidade de plasmar coas palabras unha ou varias ideas, mais previamente tivo lugar ese traballo invisíbel que permite isto último.(…)”,
En Culturalia GZ retomamos os espazos do Parladoiro con… E nesta ocasión contamos coa palabra creadora, coa imaxinación reflexiva de Beatriz Dourado, unha autora que vai construíndo a súa senda particular na xeografía literaria galega.
Quen é Beatriz Dourado?
Coido que definirse en primeira persoa sempre é arriscado e podemos tender ás fabulacións. Mais no eido persoal, con toda a carga de defectos que posúo, diría que me movo moito pola sensibilidade e a empatía. De feito, si que me teñen dito que son algo avogada das causas perdidas (Ri). No literario –que conflúe tamén co persoal- procuro ser moito máis intrépida e achegarme de preto á ferida que habita en todxs nós. Creo que esta voz foi modulándose, especialmente, na última década como resultado de diferentes procesos. Entre eles destacaría, a indagación na propia xenealoxía e as súas migracións, a revelación das diversas violencias que padecemos as mulleres polo simple feito de sermos muller e a formación como escritora a través de lecturas, coloquios con outrxs autorxs e obradoiros. Con todo, penso que non deixo de ser un animal salvaxe, en permanente alerta, e, polo tanto, preciso tentear o terreo que piso, cuestionarme e cuestionar o meu contorno máis próximo. E malia que ese exercicio de interrogación resulta incómodo a maior parte das veces, tamén me permite como autora descubrir novas pasaxes.
Fálame da túa faceta como escritora. Descríbeme o proceso.
Creo que escribir como tal, ben sexa de maneira manual, con bolígrafo nun caderno, ou dixital, a través do móbil, tableta ou ordenador, precisa dun limiar que é tan importante como a escrita en si. É dicir, necesito beber de diferentes fontes antes de sentirme preparada para desenvolver esta tarefa. Necesito ler, observar, dialogar, investigar e despois xa aparecerá, en todo caso, a escrita. Probablemente haberá un detonante que provoque esa necesidade de plasmar coas palabras unha ou varias ideas, mais previamente tivo lugar ese traballo invisíbel que permite isto último. A partir de aí, si que considero que debe existir unha disciplina de oficio para darlle forma a ese ideario. Outras veces ese limiar non desemboca nun texto e tampouco ocorre nada. Temos que desfacérmonos desa concepción capitalista de producir constantemente a calquera prezo. Eu procuro unha escrita artesá con independencia das modas.
Con varios galardóns acadados no eido da literatura, acreditas nos certames literarios como ferramenta importante para o desenvolvemento da Beatriz escritora?
Eu podo falar, obviamente, da miña propia experiencia. Hai xa unha década que recibín o meu primeiro premio. Foi no certame literario que convocaba A Pipa de Becerreá –permítaseme pór en alza o labor que desenvolveu- e desde aquela sucedéronse varios máis. Porén, debo recoñecer que aquel primeiro galardón foi un aliciente importante. Non para escribir –escribía antes de gañar e seguiría escribindo de todos os xeitos-, mais si para experimentar coa escrita en canto a temáticas ou formatos (desde o haiku até a novela breve) e tamén para peneirar, necesariamente, os textos, mediante ese feedback que che devolve a mirada allea dun xurado experto.
Algún proxecto creativo no que andes mergullada ou queiras mergullarte?
Agora mesmo estou tratando de dar forma a uns versos que xurdiron desde o confinamento, porén non teño aínda claro algúns matices. Coido que me levará un tempo chegar a concluílo. E cando as circunstancias o permitan presentarei intraGUERRAS, publicado pola editorial Urutau, que acadou, asemade, o premio de poesía María Mariño. Non obstante, como son unha fervellasverzas da utopía – modo brincadeira- preciso alimentarme seguido de ilusións. Así que nun futuro próximo gustaríame mergullarme en proxectos creativos que engloben diferentes disciplinas. Mais non me engano e son consciente de que iso precisa dun intenso adestramento. Xa se verá…
Na túa escrita literaria predomina algunha temática? Por que?
Esta é unha pregunta que teño respondido noutras ocasións e, polo momento, non mudei a resposta. Serei previsíbel, en consecuencia (Ri). Teño dito, e sosteño, que o feminismo está presente na miña obra. Non xa tanto como temática en si senón como perspectiva. E isto non é algo que faga con certa intencionalidade. O que acontece é que escribo a partir da experiencia e da observación e negar que o machismo está presente en todo o que nos rodea é unha absoluta falacia. Segue habendo moita xente que non quere nin ouvir falar do feminismo porque non está disposta a repensar os seus privilexios. O sistema patriarcal nútrese da desigualdade que orixina.
Partindo do título daquela canción de Golpes Bajos, Malos tiempos para la lírica, ¿ti tamén cres que son malos tempos para a arte, en xeral? Ou es optimista nese senso?
Eu creo que Galiza xoga na primeira división da liga lírica. Contamos cunha equipa de poetas incomparábel. Pilar Pallarés (Premio Nacional de Poesía 2019), Alba Cid (Premio Nacional de Poesía Xove 2020) ou Olga Novo (Premio Nacional de Poesía 2020) son algunhas das voces que veñen a constatar a fertilidade poética da nosa terra. As tataranetas de Rosalía de Castro están ofrecendo unha poesía de primeirísima calidade. Agora ben, mentres desde abaixo estamos pico e pá, nas alturas miran para outro lado. Non se inviste o suficiente neste eido. Segue a considerarse desde as poltronas, e máxime nestes momentos, sectores non esenciais. Eu, desde logo, non sei se tería sobrevivido sen acceso á cultura nos últimos meses. E non é unha esaxeración, para min foi e está a ser un bote salvavidas.
Soñemos un pouco: ¿ata onde che gustaría chegar como escritora?
Se por soñar fose, eu que son unha soñadora empedernida… Gustaríame parir unha soa obra –polo menos, unha sería máis que suficiente- que chegase de maneira potente ao público, coma unha especie de sacudida, unha interpelación da que non puidese fuxir. O resto, os ornamentos dos tempos interésanme máis ben pouco. Vivo comodamente facendo o que fago, coma unha cidadá calquera –ou non?-. Até o de agora son quen de manexar os meus delirios en intermitente interacción coas rutinas diarias.
Nada nas terras de Catalunya, aínda que de ascendencia galega, ¿como te desenvolves sendo unha escritora principalmente na lingua das túas raíces?
Para min escribir en galego é un compromiso que non sei cando e onde asinei, mais que sinto ferventemente. Tamén debo dicir que forma parte dun proceso de aprendizaxe e revisión constante, xa que fun educada en castelán. Así e todo, síntome orgullosa do meu empeño e podo afirmar, como xa sinalou Séchu Sende, que ao mudarmos de lingua tamén mudamos de vida. E iso para min foi unha descuberta enorme. Non podería ter accedido a certas vivencias, desde ese diálogo de igual a igual, de non recuperar a lingua dxs devanceirxs. Agora eu non sería quen de falarlle á miña filla noutra lingua que non fose esta.
A inspiración conta no teu proceso creativo?
Particularmente non creo nesa inspiración que agroma sen máis, que semella que fai o groso do traballo. Como xa mencionei anteriormente, identifícome máis coa escrita artesá, dos procesos – e metaprocesos-, do pouso. Os detonantes veñen a posteriori. Deleitácheste co voo da aguia porque subiches, primeiro, ao cume do monte. E para iso tiveches que prepararte fisicamente, sortear obstáculos, improvisar rutas…
Que pregunta desexarías que che tivese feito? Daquela, formúlaa ti mesma e respóndea.
Pois falemos de libros, paréceche? Imos ao palpábel. Enuméroche as últimas lecturas e relecturas –nalgúns casos- que emprendín nestes tempos de pandemia. Lecturas que me inspiraron e que se abriron coma novos camiños para seguirmos avanzando malia todo.
- El infinito en un junco de Irene Vallejo
- Agosto de Míriam Ferradáns
- Que me queres amor? de Manuel Rivas
- Bodas de sangre de Federico García Lorca
- Un hivern fascinant de Joan Margarit
- La Casa de Bernarda Alba de Federico García Lorca
- Las madres no de Katixa Aguirre
- Yerma de de Federico García Lorca
- Abril de Luz Darriba
- Matar a Platón de Chantal Maillard
Quixera tamén confesar que me afeccionei, en certa maneira, aos paseos con audiolibro incluído. É unha delicia, por exemplo, escoitar os poemas de Chantal Maillard na súa singular e inconfundíbel voz.
*Imaxes facilitadas pola autora
