por martinho | Sep 24, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
OUTONO
Chega o outono, a estación das mil cores, na que a natureza aos poucos vai desfacéndose de toda aquela roupaxe con que a primavera, no seu día, a obsequiara. Unha estación fermosa, tamén triste, que nos anuncia a chegada dos días curtos e do cru inverno.
Unha estación chea de melancolía, que sempre que se achega me fai lembrar aquel poema de Jacques Prèvert, “Las feuilles mortes”, na voz de Ives Montand :
Oh! je voudrais tant que tu te souviennes,
Des jours heureux où nous étions amis
En ce temps-là, la vie était plus belle,
Et le soleil plus brûlant qu’aujourd’hui.
Les feuilles mortes se ramassent à la pelle,
Tu vois, je nái pas oublié
…
O outono, amiga de poetas e pintores, fonte de inspiración, e da que eu, tamén me ocupei en diversos poemas:
OUTONO
Volverán de novo as follas mortas
A pintar de amarelo o noso chan.
As castañas de fartura encherán
O outono que xa chama ás nosas portas.
Volverán de novo os cogomelos
A poboar as fragas milenarias
E outra vez os castiros e os carballos
Se han de espir de pasado e de paxaros.
Volverá a nostalxia a rosear
No xardín oculto do maxín
E a lembrarnos o breve que a vida,
O efémero do noso existir.
Volverán de novo as follas mortas,
Achegarannos lembranzas e lamentos
De vellas paixóns que un día partiron,
Que Jacques Prėvert nos canta nos seus versos.
Tristeza de outono,
Fálame da soidade,
Do desamparo,
Dos soños que o vento espalla
Polos sendeiros espidos da melancolía.
Fálame do silencio das follas murchas,
Do laiar do vento na foresta,
Dos días que non volverán.
Fálame, tristeza,
Cos teus versos de calada presenza,
Versos latentes no caixón das lembranzas.
Fálame, tristeza,
Tristeza de outono.
__________________________________________
OUTONO
Mírasme,
o teu rostro asomando ledo
por entre a amarelenta e luída foto.
Mírote
nunha paisaxe a medio espir, cargada
de ocres e vermellos;
o café arrefriando sobor da mesa.
Mírasme
con esa ollada de comer o mundo
daquel novembro do setenta e cinco.
Mírote
na ansia do teu sorriso.
Mírasme,
sobor da mesa a cunca de café baleira.
Tráenos a rosada
no seu colo o outono.
Reverdecen os campos
co mimar da esvelta choiva.
Soan as follas no chan,
céibanse os castiñeiros
dos seus cumpridos ourizos.
Solitario na verea,
sen rastro humano,
escoito ao lonxe,
na miña acougada andada,
o melancólico murmurio
das augas do río Cruzul.
o outono a esmorecer
engorde
follas que caen
cun son de tristura
bolboretas a destempo
que leva o vento
e as tebras
aniñando no corazón da luz
O outono, que para nós os lucenses, ten unhas connotacións moi especiais, pois o seu inicio está unido irremisiblemente á gran festa de outubro de Galicia: O San Froilán. Festa que sempre me fai retornar á miña infancia cando me levaban desde Castroverde as atraccións do xa desaparecido, “Campo da Feira”, e xa de adolescente e mozo ao principio do curso no Instituto masculino, máis tarde na Escola de maxisterio.
rúas atestadas
camiñan entre o xentío
aboian retinas no carrusel da nenez
medra en nós o outono
LEMBRANZAS DE SAN FROILÁN
Outubro, luces e cores,
o verán aínda na pel.
San Froilán, vellas lembranzas,
festexos grandes de outono .
Peludez e Filomena,
bulideiros, falangueiros.
Con eles retranca e contos
para contar no Progreso.
Nenez montada ao carrelo
de algareiros cabaliños.
Puberdade que viaxa
en eléctricos carriños.
Facianas desfiguradas
por insolentes espellos.
Tómbolas de boa sorte,
emoción… pozo da morte.
Motos en torno á Muralla,
carreiras pra non perderse.
Polbo e viño nas casetas
do vello campo da feira.
Na Praza Maior, orquestras,
fogos de artificio á noite.
Tres días que non se esquecen,
cinco, domingo e doce:
O cinco, día do santo
ninguén a esta cita falta.
O Domingo, o das Mozas,
rúas de xente ateigadas.
E o doce, polo Pilar,
que soidosos ficabamos!
Outubro, fin do verán,
novo curso, amigos vellos.
SAN FROILÁN
outubro
tempo de estrea de libros
nunha paisaxe festeira
coches de choque
baixo a choiva
orquestras na Praza de España
cancións de Roberto Carlos
para bailar amarrado
espellos pozo da morte
tiro e viño de Aragón
outubro
adolescencia soportada
baixo o sabre do pecado
e a fusta do represor
outubro
San Froilán
na espiral dos meus recordos
Xa está aquí o outono e a voz, melancólica e fermosa de Ives Montand volve, de novo, a soar, nestes derradeiros dás de setembro.
C’est une chanson qui nous ressemble,
Toi qui m’aimais, et je t’aimais.
Nous vivions tous les deux ensemble,
Toi qui m’aimais, moi qui t’aimais.
Mais la vie sépare ceux qui s’aiment,
Tout doucement sans faire de bruit.
Et la mer efface sur le sable,
Les pas des amants désunis.
…
por martinho | Sep 10, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
O SEÑOR XACINTO
O señor Xacinto, que nacera aló nunha aldea dos Ancares lucenses a finais do XIX, nunca gozou de boa saúde. De mozo detectáronlle unha doenza cardíaca e non podía realizar traballos que requirisen moito esforzo, doenza que coa idade foi agravándose. Mal, que por outro lado non lle impedía outro tipo de actividades máis gozosas relacionadas coa carnalidade, ata o punto de deixar preñada á muller unhas sete veces. Iso si, coller un sacho ou unha forcada non podía e todo o peso da casa recaía sobre a súa dona e as fillas maiores.
A miseria naqueles tempos nesta bisbarra da montaña lucense, se se quere aínda máis ca noutros puntos de Galicia, era moita; a maioría das familias, e non ía ser menos a do señor Xacinto, simplemente subsistían. Tres ou catro vacas coma moito, uns cochos e unhas galiñas era toda a súa facenda; unha casa apenas apta para vivir, unha horta e unhas poucas e pequenas leiras, cada unha onde cadrase, completaban as súas pertenzas.
E coma a necesidade obriga, a xente xove comezou a marchar polo mundo adiante. Os lugares preferidos foron principalmente Barcelona e Francia. Non había máis que, chegado o verán, dar unha volta polas vilas para comprobar o que veño de comentar. Só se vían coches con matrícula B de Barcelona ou francesa.
As fillas e fillos do doente Xacinto seguiron o mesmo camiño cos seus veciños e veciñas. Algunhas casaron e ficaron en vilas próximas, pero a maioría emigrou para Barcelona, París ou Marsella. Só quedou na casa o fillo máis novo, a quen o traballo tamén o magoaba pero non así a pándega. Deste xeito a única que traballaba na casa era a coitada da nai, que abondo tiña con atender á facenda e facer a comida, polo que o señor Xacinto, podía andar coa roupa meses e meses sen ser sometida ao agarimo refrescante da auga da pía.
Era famoso xa o seu chaleco que brillaba coa merda que levaba enriba, competindo co fulgor da cadea do reloxo de bolso que nunca abandonaba. O fillo, coma veño de dicir, no canto de axudar a nai e de ter minimamente limpo o pai, adicábase a ir de xoldas e enchedelas polas vilas próximas, Lugo ou Ponferrada. Mais cando chegaba o verán e viñan os de Barcelona e se enchía a aldea de vida, sentía vergoña do pai e berráballe: “Agóchese, papá! Agóchese, papá!”. Ao tempo facíao entrar na casa para que non ofendera a vista dos forasteiros.
Menos mal, que a non tardar moito, aparecía algunha filla chegada de Catalunya ou Francia e o primeiro que facía era coller a roupa do vello e despois de tirala ao lixo, cambiala por outra nova e decente. Logo, despois de deixar mobles, na medida do posible, ceibes de po e, de liberar corredor e cuartos de molestos arácnidos, baixaba á vila e cargada de lixivia regresaba para fregar debidamente as distintas dependencias. Contábame un sobriño dunha filla que quedou nunha aldea do concello: “Cando ía de visita, xa sabía se viñera a tía ou non. Aínda ben non abría a porta, o cheiro a lixivia confirmábame a súa presenza.”
E así inverno tras inverno, verán tras verán foi pasando a vida do patriarca ata que entregou a alma ao Creador. Logo tocaríalle a quenda a súa dona, ficando a casa, como a maioría das da aldea, baleira, só visitada, coa chegada do verán polos descendentes, os que co paso dos anos tamén foron deixando este mundo. Hoxe, a casa do señor Xacinto esmorece no abandono, coma a maioría das do noso rural, mais a lembranza do seu amo aínda segue presente na memoria da veciñanza: “ Agóchese, papá! agóchese, papa!”
por Suso De Lameliña | Ago 26, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
RÍO DA NENEZ
Claro que me lembro de ti. Coma non vou lembrarme? Ti tiñas nove ou dez anos cando viñas por aquí, sobre todo os días quentes de verán. Aínda parece que foi hoxe cando te mergullabas nas miñas frescas augas procurando algo de alivio á sufocante calor. E logo poñíaste á sombra deste bidueiro ou do olmo que está na outra beira a xogar con calquera cousa. Moito che gustaban os cabaliños do demo, coa súa variedade de cores. Cabaliños do demo, por que lles dicides así os humanos? Sempre me chamou a atención ese nome, sabes? O que menos me gustaba, ¡moito me amolaba!, era cando ti e os teus amigos vos adicabades a caparme. Colliades unha pedra plana e veña a arrebolala contra as miñas augas, para que rebrincara e saíra voando coma unha frecha. E sabes por que recordo todo isto? Porque teño unha memoria prodixiosa, non esquezo nada desde que son río, mellor dito regato, porque xa ves a auga que levo e con esta seca acabarei estiñando. Si, xa sei que estou mudando continuamente e segundo acabo de pronunciar unha palabra xa son distinto, que estas augas que levo son outras, moi diferentes a aquelas nas que te bañaches. Pero sigo a ser o mesmo regato, camiño do Chamoso —ese si que é río e non digamos o seu pai, o Miño—, e é no leito e, non nas augas, onde almaceno todo o pasado. Ai!, se che contase. Eu si que tiña para un libro. De cando era a sega e traían as bebidas para refrescar e logo comían á miña beira, mellor non dicir nada do que alí pasaba. Ou cando viña algunha parella, por certo ti tamén algunha vez con aquela, María? Non era así coma se chamaba? Ou cando aparecía o teu amigo Lolo a pescar. Que malo era! Non collía unha troita e mira que daquela había abondas. Moito lle gustaba, era capaz de estar toda a tarde e largar, con sorte, cunha peza ou ao sumo dúas. Xa ves, e hoxe, despois de cantos anos?, para min, un suspiro, para ti toda unha vida, apareces por aquí.
Agora xa non se achega ninguén, en parte porque xa pouca xente queda por estes lugares e por outro lado como podes observar isto está todo cheo de silvas e maleza. Coma para ousar acercarse a min! Xa vexo que ti viñeches provisto dunha boa cachaba, pero seguro que non che foi fácil chegar, o cal cho agradezo. Pois con todas estas lembranzas, case me fixeches chorar, mira coma baixan as augas. Vaite logo, que xa vexo que ti tamén te emocionas e volve cando queiras. Pero oes, non tardes tanto tempo coma desta vez. Ai!, aqueles tempos!
por Suso De Lameliña | Ago 13, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
FONTE DO TRABAO
Agardabamos a chegada do mestre, que desde Bolaño, cansado e esgotado pola subida do Bulleiro e a calor que xa comezaba apertar naqueles días de finais de primavera, para, segundo o víamos asomar pola Ferrería, correr cara a el e pedirlle ir beber á fonte do Trabao.
O Trabao estaba a uns trescentos metros. Era unha desculpa perfecta, ir botar uns grolos de auga fresca, para así perder media tarde de aulas. O mestre, amosando certa desconformidade, pero no fondo cedendo de bo grado, dábanos permiso: “Ide logo, pero vide pronto, que hoxe temos que dar a lección das cordilleiras de España”.
Marchabamos, sen présa, perdendo o tempo collendo bolboretas, tomando na man unha xoaniña para logo deixala voar, ou se cadraba un caracol, para cantarlle aquilo de: “caracol, col, col, saca tus cuernos al sol, que tu padre y tu madre ya los sacó”… Así ata chegar ao seu carón. Seis pasos de baixada e alí estaban os tres canos manando auga continuamente, nunca a lembro seca. Sempre bebíamos polo cano que quedaba á nosa esquerda segundo baixabamos; o do medio era o máis groso, pero atestado de mofo que lle colgaba coma se fose un fío de la ( dábanos moito noxo polo que non bebiamos por el); o terceiro apenas botaba auga.
Tras beber aquela fresca e gorentosa auga —aínda hoxe ao lembrar aquel pracenteiro líquido, que ao mesmo tempo nos servía para refrescarnos e quitarnos de enriba a suor, fáiseme a boca auga, nunca mellor dito— regresabamos coa mesma pachorra coa que ía case media hora viñeramos. Aló ía a lección de xeografía e o normal era pasar a algunha actividades das de formación do espírito ou conmemorativas; sempre había algo que conmemorar relativo a algún santo, algunha virxe, algún acontecemento ou exaltación patriótica…
Pero a fonte do Trabao non só era para zafarse das tarefas arduas das tardes calorosas. Todos os días e, máis dunha vez, era mester visitala para traer a sella chea de auga para beber ou algún caldeiro para lavar a louza e, por suposto, para encher o barreño e lavarnos.
Sen contar os momentos, que pasando por diante dela, baixaba botar un grolo. Coma aquel día que vindo da casa de Carreira, no barrio de Tarrío, cunha botella de leite na man, non sei coma fixen que caín de fociños escaleiras abaixo; aló fomos botella e máis eu, producíndome unha ferida, da que aínda conservo a lembranza en forma de corte no brazo esquerdo.
No libro “O silencio do orballo”, adícolle un poema a esta emblemática fonte da vila de Castroverde.
INFANCIA
A miña infancia é unha fonte
ao pé da casa do Coche,
unha fonte de tres canos
que lle chaman do Trabao.
A miña infancia é unha escola
que agora xa non existe,
unha escola, un vello mestre
que aló pola primavera
en tardes moi calorosas
beber auga do Trabao
nos deixaba de bo grado.
A miña infancia son tres canos,
un mestre que xa se foi,
un poema de Machado
recitado de memoria:
“Una tarde parda y fría
de invierno. Los colegiales
estudian. Monotonía
de lluvia tras los cristales”
por Suso De Lameliña | Jul 30, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
O PILOTO DE IBERIA
Antón de Abeledo é piloto de Iberia, ou polo menos é o que el di. A verdade que neste caso o hábito non fai o monxe, porque quen o vexa, non diría que se trata dun piloto. O seu xeito de vestir e a súas maneiras son máis ben as dun paisano calquera da vila.
— Antón ven tomar un viño, ho!
— Non podo, non podo, teño moita présa, dentro dun bocado marcho camín de Santiago que me sae o avión para París.
A Antón gústalle facer gala da súa profesión e de darse moita importancia. Comenta, que cando vai pilotando só atende as chamadas da súa nai, de aí que precise dun bo celular. Tamén nos di, que coma é o xefe da tripulación, pode fumar sen problema, algo que non lles consinte aos outros membros. Coas cabichas non hai problema, cando remata, abre a xanela e aló van, polo espacio adiante.
O de Abeledo, á parte de ser piloto é un home que entende de todo, desde criar porcos de ceba ata facer mobles de cociña. Dá gusto falar con el, problema que teñas, problema que che resolve.
Do que non entende moito é de móbiles. O outro día estaba eu nunha tenda da vila para arranxar uns duplicados de chaves que non saíran ben e apareceu todo anoxado cun móbil na man e rifando coa empregada:
—Vaia móbil me deches, compreino onte e xa non me funciona e bensabes que o necesito para as viaxes. Esta noite, por certo, marcho para Buenos Aires.
O móbil malamente podía funcionar, estaba apagado, comentoume a dona ao día seguinte.
Mentres dicía isto, observaba coma a rapaza pulía as chaves e claro, tivo que dar a súa opinión:
— Non o estás a facer ben, tes que darlle máis pola punta e entre os dentes. Dimo a min que fixen miles e miles delas. Antes de ser piloto traballei de cerralleiro.
Eu con isto, xa me quedei tranquilo, ben sabía que a cousa ía saír ben e así foi cando cheguei á casa a chave ía de marabilla; penso que mellor ca se fose nova.
E que onde hai entendidos…
Suso de Lameliña
