O RECITADOR
Pascual, o fillo do taberneiro, foi o único da aldea que o viu marchar. Estaba á porta da tasca fumando, cando, ás once da mañá, hora na que o veciño adoitaba tomar o café con puntualidade británica, notou algo estraño. Xusto cando ía entrar para prepararllo, decatouse de que Xenaro, era así coma se chamaba, arrastrando unha maleta continuaba de largo sen tan sequera mirar para el nin saudalo. Estrañoulle o feito xa que era raro que saíra da aldea e menos cunha maleta de viaxe. Irá visitar os parentes de Santiago, pensou. Acabou de fumar e volveu para detrás da barra, quedaba aínda moita xornada por diante.
Pasaron os días e ninguén sabía nada del. Só o que Pascual lles contara daquela mañá en que o viu marchar. Na aldea tíñano coma unha persoa un tanto especial, un pouco rara. Era certo que falaba con todos os veciños cando se cruzaba con eles, pero o xusto, o suficiente para lle permitir levar unha vida solitaria e independente. A súa única rutina social consistía en tomar un café na tasca ás once da mañá e outro ás seis da tarde, sempre puntual. Dez minutos de conversa con Pascual e nada máis. Por iso, a súa ausencia apenas se notou e, co paso dos días, fóronse esquecendo del.
Xenaro era fillo dun médico moi apreciado polas xentes da bisbarra, completamente oposto ao seu fillo. Sociable e falangueiro, sempre estaba disposto a botar unha man a quen o necesitase. Se alguén precisaba dos seus servizos e non tiña recursos, non lle cobraba a consulta. Xenaro, acabou a carreira de dereito en Santiago, pero nunca exerceu de avogado nin se dedicou a outro oficio. A súa vida reducíase a dar longos paseos polos camiños e polo monte, ou a quedar na casa horas e horas lendo.
Á morte dos seus pais quedoulle unha boa fortuna coa que poder vivir o resto da vida sen traballar. O seu pai, como dixen, médico, e a súa nai profesora de Matemáticas no instituto de Melide, levaran unha vida sinxela e sen grandes gastos, deixándolle unha boa herdanza. Por outra parte, tampouco necesitaba moito, con ter para comer, para os cafés de mañá e tarde, e comprar de vez en cando un libro, xa lle chegaba. Gastaba o mínimo en roupa e outros caprichos e carecía de vicios.
Aquela mañá que Pascual o viu pasar por diante da taberna, Xenaro erguérase coma sempre ás sete da mañá. Despois de asearse e tomar o almorzo, soubo que aquel non ía ser un día calquera. Algo lle rondaba polo caletre desde ía uns días, e ao rematar de tomar o seu vaso de cola cao con galletas, foi consciente de que chegara o día, aos seus cincuenta e catro anos, de deixar a aldea de novo e saír polo mundo adiante. Preparou a maleta con só o imprescindible e ao aproximarse as once botouse a camiñar sen rumbo fixo. Tanto lle daba un destino como outro. Durmiría onde lle acaera mellor: hoxe nunha pensión, mañá nun pendello, pasado mañá ao ar libre.
Moitos meses antes de tomar esta decisión adicárase a memoriza todos os poemas de “Viaxe ao país dos ananos” de Celso Emilio Ferreiro, así coma a obra completa de “Cien años de soledad” de García Márquez. Inspirouse nos personaxes de Ray Bradbury en Fahrenheit 451, que, ao prohibirse os libros, decidiron aprender de memoria tantas obras como puideran para preservalas no futuro.
Porén, a motivación de Xenaro non era a mesma. Os libros aínda non estaban prohibidos, todo se andará. Quixo aprender estas dúas obras para, cando lle apetecese, recitalas e compartilas con quen quixese escoitalo.
E iso é o que fai agora. Chega a unha cidade, elixe un lugar axeitado e como os músicos ambulantes, pero sen guitarra nin acordeón levanta a voz. Deixa que os versos de Ferreiro e os capítulos de Márquez reverberen polas prazas, polas rúas ou calquera outro recuncho das vilas e cidades que visita.
O seu único recurso, unha lousa, onde todas as mañás ao erguerse escribe o programa da xornada, que comeza as once e remata sobre as oito da tarde, coas pausas para comer e descansar:
11. A leución
11:15. Capítulo X. Cien años de soledad.
11:45. Digo Viet Nam e basta.
12. Capítulo XI. Cien años de soledad.
…
19:50. Agardarei