Acabei de ler Carrusel de Berta Dávila pouco antes do comezo da pandemia, desexando mergullarme en máis libros da autora. No transcurso destes anos raros, por un motivo ou por outro, ou quizais porque a vida, tristemente, non chega para tantas lecturas, detiven ese anhelo. Até hai unha semana. E compenseino, ou iso quixen crer, mercando a un tempo Os seres queridos e Un elefante na sala de estar. Hoxe quero centrarme no primeiro.
Nuns días seguramente recibirei, coma boa parte das mulleres que temos fillxs, algunha mensaxe edulcorada felicitándome por ser nai, igual que me poderían felicitar por ter os ollos castaños ou por durmir boca abaixo. Nalgúns casos, gardarei silencio, noutros, intentando non resultar moi arisca, direi que non teño nada que celebrar. Sentireime, novamente, unha rara avis. Ou, quizais desta volta, non tanto, xa que o pouso deste libro acompaña, dalgunha maneira, ás disidentes.
Gústame que as novelas teñan a ousadía de abrir fiestras sobre tabiques moi ben cimentados, que amosen as fendas por onde se filtra a luz. Os seres queridos faino. E faino sen grandes sobresaltos, sen exceso de épica, sen pretender unha gran trama, mais reclamando o dereito a contar desde o outro lado, nomeando o que se oculta, a través da voz da súa protagonista. A crianza, a separación, a vida en parella, o aborto, os vínculos familiares ou as amizades son algúns dos elementos sobre os que se constrúe un relato verosímil, valente e cargado de afectos.
“Nunca experimentei o amor maternal porque non quero o meu fillo polo feito de ser súa nai, senón por quen é el; porque non me pertence, pertence ao mundo; porque non o instrúo nin o dirixo, apenas o acompaño, como el me acompaña a min. Levoume moito tempo descubrir que o vínculo entre o neno e eu non era necesariamente un imán ou unha maxia, aínda que pareza ser así para outras nais e, en concreto, para a maioría das nais da ficción. A descuberta foi reveladora: se o vínculo non era hipnótico e instantáneo, daquela podía, igual que fixera con calquera das outras persoas que amaba, construír o amor maternal, coma quen constrúe un tecido de punto e lle dá forma á súa primeira bufanda”.
A faixa branca do libro pon en letras maiúsculas XXXVIII PREMIO XERAIS DE NOVELA. Unha vez que a quitas a elegancia do espido supera calquera recoñecemento máis que merecido.
Xurxo Souto vén celebrar connosco os seus 20 anos de literatura. Xa o fixo en Lisboa, Lugo, O Barqueiro, na Coruña… e este sábado, día 30 de abril, ás 20 horas, faráo en Outeiro de Rei, na casa natal do seu amigo e “mestre”, Manuel María. Xurxo vén celebrar as persoas e lugares marabillosos que foron aparecendo na súa vida a través da música e os libros. E vaino facer coa forza da súa poderosa palabra e na compaña de Richi Casás, director do Pardiñazo (XL aniversario do festival de Pardiñas) co que fará algunha cantarea cos sons do saxofone e do acordeón. Entrada libre. Reservas en contacto@casamuseomanuelmaria.gal ou a través do whatsapp 698177621
Mondoñedo é poesía chega á súa 8ª edición convocando para o vindeiro 1 de maio en Mondoñedo (Capital galega da poesía) os amantes do verso dito, recitado, cantado, musicado ou visual.
Esta actividade enmárcase, como sempre foi, dentro da programación das tradicionais Feiras e Festas das Quendas que se veñen celebrando en Mondoñedo desde 1541 (hai xa 481 anos).
O cartel oficial desta edición é da autoría de dous creativos con raíces mindonienses, o fotógrafo Ignacio Castro “Nachok”, e o deseñador Diego Núñez.
RECITAL Nova Poesía
17:00h. Praza Jaime Cabot (Alcántara)
Adrián A. Vázquez Rodríguez (1º Premio Díaz Jácome 2021), Adrián Maceda Fernández (2º Premio Díaz Jácome 2021) e Branca Trigo Cabaleiro (3º Premio Díaz Jácome 2021).
I RECITAL Poesía Infantil
Alumnado do CEIP Álvaro Cunqueiro
Organiza: Asociación Tanque de Zinc. Colabora: ANPA Chinchaollo.
Presenta: Ton Arenas
RECITAL no AUDITORIO ‘PASCUAL VEIGA’
18:00h.
Recitan:
Miguel Anxo Fernán Vello (Cospeito, Galicia, 1958). Poeta, dramaturgo e editor. Premio Nacional da Crítica Española 1985 e 2005.
Olga Novo (Vilarmao, Pobra de Brollón, Galicia, 1975). Poeta, ensaísta e profesora. Premio Nacional de Poesía 2020.
Xuan Bello (Paniceiros, Tineo, Asturias, 1965). Poeta, narrador, tradutor e ensaísta. Premio Nacional de Literatura Asturiana 2017.
Música: Gelria. Grupo galego-catalán fundado en 2014.
Formación para este concerto: Rubén Fernández (voz), Federico Mosquera (piano), Mario G. Cortizo (percusión) e Pablo Pérez(contrabaixo).
***
Organizadores: Asociación As San Lucas, Colectivo Mondoñedo É … e Asociación Tanque de Zinc.
Colaboran: Xunta de Galicia, Deputación de Lugo, Concello de Mondoñedo e ANPA Chinchaollo.
Cando era meniña, en canto fun quen de xuntar catro sílabas, o meu avó que sabía dos libros só aquilo que lle amosaran nos seus poucos días de escola, decidiu que todos os domingos serían 23 de abril. Había quen agardaba sempre a que fose a data do aniversario, Nadal ou reis para recibir un agasallo especial. Eu tiven a sorte de que aquel primeiro ano no que aprendín a ler, os domingos fosen os meus días favoritos da semana. Os venres, ao vir da escola, comezaba a medrar en min un furado famento non sei se na lingua, no bandullo ou no cerebro. Os sábados á anoitecida, o avó sentábame nos seus xeonllos e bisbábame no oído “mañá é o noso día” e xuntaba durante todo o mes aquelas pesetas para ir ao barbeiro, mercar unha rosca na praza e entrar naquela libraría que aínda abre as súas portas preto da igrexa de San Martiño, en Noia. A editorial daqueles primeiros tempos era Susaeta, cada libro ten aínda riscado en lápis o prezo, 375 pesetas. Aquelas primeiras caladas de lignina fixeron de min unha adicta sen precedentes, os libros foron espaciándose no tempo pero o mono tiraba de min, á pregunta: que che apetece para tal data? Eu sempre tiña na resposta un libro. E chegou Gloria Fuertes da man da avoa, O Barco de Vapor, un libro sobre as grandes exploracións e Shakespeare nunha edición deliciosa dunha libraría de vello. O único bo que tivo facer a comunión foi aquel diccionario enciclopédico unitomo e inmenso de Planeta de Agostini que me agasallaran. Moitas tardes de verán despois da praia teño mergullado de novo entre o salitre da pel e o remanso das súas páxinas. Sabes avó, hoxe aprendín doce palabras novas. E el sorría fachendoso. Sabíame présa dun vicio que el mesmo alimentara e cada certo tempo subministrábame a dose precisa para seguir enganchada. “Co tempo descubrirás que hai vicios que nos liberan” era o seu xeito de parafrasear a Sócrates, malia que el nunca soubera quen era este filósofo nin o que dixera.
Casualidades da lingua ou non, xa en latín temos unha mesma palabra para definir liberdade e libro -liber- e si, cando comezas a disfrutar da liberdade, a fame da mesma non se sacia nunca, coma esa fame lectora que nos leva de ler a escribir, creando mundos inimaxinables ou simplemente buscando refuxios antiaéreos nos que seguir existindo cando todo rompe, cando o caos o inunda todo.
Uns días despois de falecer o poeta, ocorrida o 22 de febreiro de 1939, José, o irmán que o acompañou ao exilio xunto coa nai, atopou no bolso do seu abrigo estes versos. Foron os derradeiros que escribiu, unha volta á infancia, a aqueles días azuis e soleados que esporearon os primeiros anos da súa vida na Sevilla de finais do XIX, onde nacera un 26 de xullo do ano 1875.
Ía tempo que non collía un libro de Machado, don Antonio, o da cinsa perpetua nas lapelas do traxe, que tan preocupada traía a Ana Ruíz, a súa nai; sempre tras del a quitarlle os restos do tabaco que se ían amoreando nas solapas ata formar costra. Hoxe arranxando un caixón da mesiña de noite, atopeime de todo, un auténtico amasillo: billetes usados de metro, recibos de compras, das que xa non queda nin rastro, anotacións sobre libros, casetes dos que nin sabía que existían, bolígrafos sen tinta… E no medio de toda esta mistura, “Campos de Castilla”. Collino na man e vin que se trataba dunha Edición de Cátedra de 1974. Comecei a ler poemas ao chou coma adoito facer cando leo poesía. Abro o libro por onde cadre e vou recitando en voz alta, saltándome follas e sen ningún criterio. Pois ben, sempre que penso en Machado vénseme á cabeza Collioure, a fermosa vila francesa onde pasou os últimos días — non chegaría a un mes— da súa vida, e onde repousan os seus restos desde aquel fatídico inverno do 39. Tamén esta tarde tiven esa lembranza.
Tiven a sorte de estar varias veces nesa vila francesa. De feito sempre que vou a Perpignan aproveito para facerlle unha visita e de paso entrar no camposanto e botar unha parolada co ilustre sevillano, ou se cadra sería máis correcto dicir, ilustre castelán. A primeira vez que fun, segundo estabamos entrando —ía coa familia— unha señora que portaba un ramo de flores ao oírnos falar galego, sen preguntarnos nada, díxonos algo así: “Suivez-moi. Je vais vous dire où se trouve la tombe.”. E alá nos levou.
Sería a primeira vez, despois volvería máis, ás veces coa intención de ir e mesmo unha vez sen querer. Tal foi o caso daquel mes de xullo de hai uns doce anos en que saín de Lugo de mañá cedo en compañía do meu fillo maior. Despois de parar a comer en Irún, pasamos a fronteira coa intención de chegar a Perpignan, todo máis tardar ás oito do serán. Inxenuos de nós. Por causas que agora non procede contar aquí, ás nove andabamos por Carcassonne. E iso non era o peor, en pouco máis dunha hora, se a cousa fora ben, estariamos no destino e esqueceriámonos do acaecido; un pequeno atraso de dúas horas, sen máis. Efectivamente pasadas as dez atopabámonos na entrada de Perpignan. Pero aquí comezaría o calvario. Os parentes que íamos visitar cambiaran de residencia, agora vivían na periferia de Perpignan. Veña preguntar, e dar voltas, voltas e voltas pola cidade. Por un cúmulo de malas interpretacións, que sería longo de contar, cando nos descoidamos estabamos en Collioure, e mira por onde, xusto enfronte do cemiterio; eran máis das doce da noite. Ao final chegamos ao destino pasada a unha, todos pendentes e preocupados polo que nos puidera pasar. Xa deran parte á Ertzaintza, por se sabían dun accidente entre Irún e Perpignan. Daquela había que activar o famoso Roaming, cousa que nós non fixeramos e en consecuencia estiveramos todo ese tempo, desde que sairamos de Irún, incomunicados, polo que nos foi imposible poñernos en contacto con eles.
Por suposto aquela noite non visitamos a D. Antonio, non eran horas, cousa que fixemos aos poucos días, claro está, pola mañá. Despois dariamos unha volta pola vila, incluso tomariamos o sol e un baño na praia, que está mesmo no centro e, obviamente, tampouco nos esqueceriamos de sacarlle unhas fotos a Collioure. Logo fomos comer a un restaurante e mentres degustabamos uns moules-frites ( mexillóns con patacas fritas) lembreime da dona da pensión Bougnol Quintana, onde paraban os Machado. Resulta que nunca baixaban comer os dous irmáns xuntos. Primeiro baixaba José e logo Antonio, ou ao revés, mais xamais xuntos. A anfitrioa estaba intrigada, ata que soubo que era porque só tiñan unha americana e non querían acudir ao xantar ou á cea sen ela.
