por Suso De Lameliña | Nov 12, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
A MULLER QUE UN DÍA AMEI
Non quitaba ollo daquela moza, de rostro familiar, que, sentada nunha cadeira e en primeira fila, atentamente seguía a súa intervención. Era a primeira presentación da súa última novela “ A muller que un día amei”, en parte autobiográfica e non exenta de certa polémica. Por veces chegou a perder o fío do discurso, ao verse intimidado pola mirada daqueles ollos azuis que lle facían lembrar tempos pasados. Incluso, nun momento dado, tivo que interromper o mesmo e pedir desculpas, alegando estar un pouco nervioso e moi emocionado.
—Levo media vida falando en público e presentando libros, pero non me dou acostumado. Sempre teño as mesmas sensacións e os mesmos medos cá primeira vez. Tedes que me desculpar —dixo mentres aproveitaba para tomar un grolo de auga.
Desexaba rematar xa e, se por el fora, saír daquel agoniante salón de actos e esquecerse de todo. Apurou o discurso co fin de rematar canto antes, para, deseguido, balbucinte e un tanto alterado, dar paso á quenda de preguntas.
Ela foi a primeira en tomar a palabra, cunha pregunta un tanto críptica, que sorprendeu aos presentes pero que a el lle confirmou as sospeitas que desde o inicio do acto buligaban polo seu maxín.
—Gustaríame saber, na novela non queda moi claro, que ocorreu con aquela nena, filla da protagonista?
—Perdón, señorita, creo que se confunde, Ester nunca chegou a ter ningunha filla —respondeulle timidamente.
—Tivo, tivo, e vostede ben o sabe. Non me veña con andrómenas e conteste se fai o favor á pregunta que lle veño de facer —retrucou a moza, elevando o ton de voz.
Durante uns segundos, un lacerante silencio inzou de desacougo o abarrotado salón, ata que alguén ergueu a man para facer unha nova pregunta e deste xeito salvar a situación. Outras tres ou catro puxeron fin ao acto e deron paso ás dedicatorias e sinaturas de libros.
Ela foi a primeira en levantarse e, co libro na man dirixíndose á mesa, entregoullo e díxolle:
—Para Isabel Casas, se fai o favor.
Ao escoitar o apelido, os seus augurios, por se xa o asunto non estaba claro, acabaron por confirmarse; nese intre foi consciente de que o asunto ía rematar mal. Diante del tiña a súa filla, da que se desatendera desde o primeiro momento que soubo do embarazo de Catalina (Ester na novela). Tentou amosarse todo o sereno que puido e despois de facer unha dedicatoria sinxela, asinou e devolveulle o libro, dándolle as grazas.
Isabel, leu o escrito polo seu pai e agarrando o libro, comezou a rachalo en pequenos anacos, ao tempo cos espallaba pola sala, mentres moi anoxada, e ante o abraio dos presentes, lle reprochaba:
—Ves o que fago coa túa merda de libro, isto. Unha sarta de mentiras é todo isto que contas, malnacido! Cabrón, que es un cabrón! Aproveitarte da miña nai, a quen abandonaches no momento máis delicado para escribir unha novela, non cho perdoo. E que o saiba todo o mundo. Este desgraciado é meu pai, que non quixo saber nada da miña nai cando a deixou preñada, e menos de min.
Dado que o asunto empezaba a tomar carices dramáticos un garda de seguridade tivo que intervir para calmala e convidala a abandonar o salón. Coma non se atiña a razóns, foi preciso obrigala pola forza a saír da Casa da Cultura, onde tiña lugar a presentación da controvertida novela.
—Cabrón! Fillo de puta! Malnacido! —berraba, mentres abandonaba o local.
Ao día seguinte foi noticia en toda a prensa. O escándalo traspasou fronteiras e, coma adoita suceder nestes casos, a novela tivo unhas ventas prodixiosas. Mais, foi tal a humillación sufrida polo autor, tanto no acto de presentación coma en sucesivos programas televisivos con intervencións de filla e nai, que desde entón, sumido nunha profunda depresión, non foi quen de volver escribir unha liña máis.
Quen ía para unha das figuras máis salientables deste século no mundo da literatura, acabou no ostracismo total.
por Suso De Lameliña | Oct 29, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
MUDANZA DE ALMAS
Todos os anos, pasados xa uns días do San Froilán, por iso de fuxir da barafunda, Dositeo e mais eu citámonos nun restaurante de A Milagrosa para comer o polbo e de paso relembrar tempos pasados.
Dositeo, un home xa rondando os oitenta, que na súa época foi tratante de gando, despois de ser albeite ( entenderase máis adiante esta mudanza), é un home moi falangueiro e co que presta estar de parola. Sempre ha saír da súa boca algunha anécdota ou historia, a maioría das veces algo novo; non é dos que ten unha ducia de contos e os repite unha e outra vez.
Pero Dositeo ata os trinta anos foi un home totalmente diferente, nada tiña que ver co que é hoxe. Ía tempo que non falabamos do seu pasado, pero o mércores desta semana (poida que pola proximidade de Todos os Santos), mentres estabamos meténdolle o dente a un exquisito polbo, veu a colación a súa etapa de mozo.
Dositeo, coma xa dixen, antes de ser tratante foi menciñeiro. Xa de pequeno, era fillo de labregos, amosou uns dotes especiais cos animais. Conta que cando tiña oito anos enfermoulle un gatiño a quen lle tiña moito agarimo. Ninguén daba nada por el, ata que colléndoo no colo e despois de facerlle uns masaxes, o gato deu un chimpo e empezou a rebrincar pola aira adiante. Logo virían outras curacións, e dos animais pasaría ás persoas, ata ser o curandeiro máis famoso da bisbarra.
Patricio de Ermida, un mozo da súa idade, tratante de gando, e mais el, eran inseparables. Axudábanse nos traballos do día a día e por suposto cando tocaba xolda, alí estaban os dous. Mesmo ía para dous anos que casaran na mesma data e con dúas irmás, veciñas da aldea do lado, polo que, á parte de amigos, eran cuñados.
Un serán, Patricio, ao chegar da feira de Meira, comezou atoparse mal. Chamaron o médico e cando este chegou, atopouse con un home tumbado na cama que apenas tiña pulso e totalmente inconsciente. Despois de auscultalo, díxolles que non había nada que facerlle, que estaba morrendo, por unha doenza cardíaca e que o mellor que podían facer era chamar o crego. Nisto que se lembraron do cuñado e aló foron con el, que chegou ao mesmo tempo ca Don Eduardo, o párroco. Déixeme un momentiño, díxolle Dositeo, a ver se podo arranxar eu a doenza. Tempo terá vostede para despedilo deste mundo.
Dositeo entrou todo apresurado e ao cabo de media hora saíu abrazado ao seu amigo, e case berrando da ledicia que traía, amosoulles a Patricio, afirmando que estaba coma novo, coma se fose outro home. E nunca mellor dito, Patricio era outro; tamén, desde ese momento, Dositeo era outro.
Desde as primeiras palabras que dixo Dositeo, os presentes déronse conta de que pasaba algo raro, non parecía o mesmo. Cousa que se confirmou cando fixo o mesmo Patricio, que xa totalmente restablecido, empezou a falar coma se fose o seu cuñado e amigo. Resulta que para salvalo, tiveran que intercambiar o espírito.
—Imos ver, Dositeo. Pero que foi o que realmente pasou aquela noite? —pregunteille cando xa estabamos na sobremesa.
—O que sempre dixen. Alguén lle botou o mal de ollo na feira de Meira e a súa alma xa non servía para estar no seu corpo. Ou se ía ao máis alá ou buscaba outro acubillo nestes lares.
E deste xeito foi coma Patricio pasou ser o albeite máis cotizado da zona, ata que hai cousa de dez anos, desta si, deulle un infarto e marchou para o outro mundo. Dositeo, desde aquela empezou ir de feira en feira, ata que se xubilou, tratando, principalmente, con gado vacún.
—E non volviches a sandar ningunha vaca máis? —inquirinlle.
—Cama cho conto, meu amigo, nin se me pasou pola cabeza tentalo. Sería de loucos. Eu coma xa sabes o que me ía era andar de feira en feira —respondeu cun pícaro sorriso.
por Suso De Lameliña | Oct 8, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
SAN FROILÁN
Estamos no San Froilán, a festa máis importante do outono galego. Desde que teño uso de razón, estas datas de principios de outubro pasaron a ser especiais para min, coma para a maioría dos lucenses.
Primeiro, cando de neno me traían ao Campo da Feira, onde estaban as barracas instaladas; os cabaliños, os carriños eléctricos, os espellos, o pozo da morte, as tómbolas… Cando se achegaban as datas, só pensaba no día en que me levasen á cidade, para poder montar nun daqueles cabaliños ou ver as motos gabeando polo pozo arriba.
Logo, xa de estudante no Instituto masculino, O San Froilán, supuña o remate do verán e o comezo, aínda sendo outono, do inverno e dun novo curso escolar. Xa non existía o Campo da Feira e as barracas cambiaron de sitio: A carón do instituto, no parque e polas costas, coma na actualidade. Daquela, os cabaliños sería trocados polos carriños eléctricos e as verbenas e o ir de viños e comer o polbo cos amigos empezaron a interesarme.
Coma mostra do que veño de dicir, deixo aquí estes dous poemas;
SAN FROILÁN
outubro
tempo de estrea de libros
nunha paisaxe festeira
coches de choque
baixo a choiva
orquestras na Praza de España
cancións de Roberto Carlos
para bailar amarrado
espellos pozo da morte
tiro e viño de Aragón
outubro
adolescencia soportada
baixo o sabre do pecado
e a fusta do represor
outubro
San Froilán
na espiral dos meus recordos
LEMBRANZAS DE SAN FROILÁN
Outubro, luces e cores,
o verán aínda na pel.
San Froilán, vellas lembranzas,
festexos grandes de outono .
Pelúdez e Filomena,
bulideiros, falangueiros.
Con eles retranca e contos
para contar no Progreso.
Nenez montada ao carrelo
de algareiros cabaliños.
Puberdade que viaxa
en eléctricos carriños.
Facianas desfiguradas
por insolentes espellos.
Tómbolas de boa sorte,
emoción… pozo da morte.
Motos en torno á Muralla,
carreiras pra non perderse.
Polbo e viño nas casetas
do vello campo da feira.
Na Praza Maior, orquestras,
fogos de artificio á noite.
Tres días que non se esquecen,
cinco, domingo e doce:
O cinco, día do santo
ninguén a esta cita falta.
O Domingo, o das Mozas,
rúas de xente ateigadas.
E o doce, polo Pilar,
que soidosos ficabamos!
Outubro, fin do verán,
novo curso, amigos vellos
por martinho | Sep 24, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
OUTONO
Chega o outono, a estación das mil cores, na que a natureza aos poucos vai desfacéndose de toda aquela roupaxe con que a primavera, no seu día, a obsequiara. Unha estación fermosa, tamén triste, que nos anuncia a chegada dos días curtos e do cru inverno.
Unha estación chea de melancolía, que sempre que se achega me fai lembrar aquel poema de Jacques Prèvert, “Las feuilles mortes”, na voz de Ives Montand :
Oh! je voudrais tant que tu te souviennes,
Des jours heureux où nous étions amis
En ce temps-là, la vie était plus belle,
Et le soleil plus brûlant qu’aujourd’hui.
Les feuilles mortes se ramassent à la pelle,
Tu vois, je nái pas oublié
…
O outono, amiga de poetas e pintores, fonte de inspiración, e da que eu, tamén me ocupei en diversos poemas:
OUTONO
Volverán de novo as follas mortas
A pintar de amarelo o noso chan.
As castañas de fartura encherán
O outono que xa chama ás nosas portas.
Volverán de novo os cogomelos
A poboar as fragas milenarias
E outra vez os castiros e os carballos
Se han de espir de pasado e de paxaros.
Volverá a nostalxia a rosear
No xardín oculto do maxín
E a lembrarnos o breve que a vida,
O efémero do noso existir.
Volverán de novo as follas mortas,
Achegarannos lembranzas e lamentos
De vellas paixóns que un día partiron,
Que Jacques Prėvert nos canta nos seus versos.
Tristeza de outono,
Fálame da soidade,
Do desamparo,
Dos soños que o vento espalla
Polos sendeiros espidos da melancolía.
Fálame do silencio das follas murchas,
Do laiar do vento na foresta,
Dos días que non volverán.
Fálame, tristeza,
Cos teus versos de calada presenza,
Versos latentes no caixón das lembranzas.
Fálame, tristeza,
Tristeza de outono.
__________________________________________
OUTONO
Mírasme,
o teu rostro asomando ledo
por entre a amarelenta e luída foto.
Mírote
nunha paisaxe a medio espir, cargada
de ocres e vermellos;
o café arrefriando sobor da mesa.
Mírasme
con esa ollada de comer o mundo
daquel novembro do setenta e cinco.
Mírote
na ansia do teu sorriso.
Mírasme,
sobor da mesa a cunca de café baleira.
Tráenos a rosada
no seu colo o outono.
Reverdecen os campos
co mimar da esvelta choiva.
Soan as follas no chan,
céibanse os castiñeiros
dos seus cumpridos ourizos.
Solitario na verea,
sen rastro humano,
escoito ao lonxe,
na miña acougada andada,
o melancólico murmurio
das augas do río Cruzul.
o outono a esmorecer
engorde
follas que caen
cun son de tristura
bolboretas a destempo
que leva o vento
e as tebras
aniñando no corazón da luz
O outono, que para nós os lucenses, ten unhas connotacións moi especiais, pois o seu inicio está unido irremisiblemente á gran festa de outubro de Galicia: O San Froilán. Festa que sempre me fai retornar á miña infancia cando me levaban desde Castroverde as atraccións do xa desaparecido, “Campo da Feira”, e xa de adolescente e mozo ao principio do curso no Instituto masculino, máis tarde na Escola de maxisterio.
rúas atestadas
camiñan entre o xentío
aboian retinas no carrusel da nenez
medra en nós o outono
LEMBRANZAS DE SAN FROILÁN
Outubro, luces e cores,
o verán aínda na pel.
San Froilán, vellas lembranzas,
festexos grandes de outono .
Peludez e Filomena,
bulideiros, falangueiros.
Con eles retranca e contos
para contar no Progreso.
Nenez montada ao carrelo
de algareiros cabaliños.
Puberdade que viaxa
en eléctricos carriños.
Facianas desfiguradas
por insolentes espellos.
Tómbolas de boa sorte,
emoción… pozo da morte.
Motos en torno á Muralla,
carreiras pra non perderse.
Polbo e viño nas casetas
do vello campo da feira.
Na Praza Maior, orquestras,
fogos de artificio á noite.
Tres días que non se esquecen,
cinco, domingo e doce:
O cinco, día do santo
ninguén a esta cita falta.
O Domingo, o das Mozas,
rúas de xente ateigadas.
E o doce, polo Pilar,
que soidosos ficabamos!
Outubro, fin do verán,
novo curso, amigos vellos.
SAN FROILÁN
outubro
tempo de estrea de libros
nunha paisaxe festeira
coches de choque
baixo a choiva
orquestras na Praza de España
cancións de Roberto Carlos
para bailar amarrado
espellos pozo da morte
tiro e viño de Aragón
outubro
adolescencia soportada
baixo o sabre do pecado
e a fusta do represor
outubro
San Froilán
na espiral dos meus recordos
Xa está aquí o outono e a voz, melancólica e fermosa de Ives Montand volve, de novo, a soar, nestes derradeiros dás de setembro.
C’est une chanson qui nous ressemble,
Toi qui m’aimais, et je t’aimais.
Nous vivions tous les deux ensemble,
Toi qui m’aimais, moi qui t’aimais.
Mais la vie sépare ceux qui s’aiment,
Tout doucement sans faire de bruit.
Et la mer efface sur le sable,
Les pas des amants désunis.
…
por martinho | Sep 10, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
O SEÑOR XACINTO
O señor Xacinto, que nacera aló nunha aldea dos Ancares lucenses a finais do XIX, nunca gozou de boa saúde. De mozo detectáronlle unha doenza cardíaca e non podía realizar traballos que requirisen moito esforzo, doenza que coa idade foi agravándose. Mal, que por outro lado non lle impedía outro tipo de actividades máis gozosas relacionadas coa carnalidade, ata o punto de deixar preñada á muller unhas sete veces. Iso si, coller un sacho ou unha forcada non podía e todo o peso da casa recaía sobre a súa dona e as fillas maiores.
A miseria naqueles tempos nesta bisbarra da montaña lucense, se se quere aínda máis ca noutros puntos de Galicia, era moita; a maioría das familias, e non ía ser menos a do señor Xacinto, simplemente subsistían. Tres ou catro vacas coma moito, uns cochos e unhas galiñas era toda a súa facenda; unha casa apenas apta para vivir, unha horta e unhas poucas e pequenas leiras, cada unha onde cadrase, completaban as súas pertenzas.
E coma a necesidade obriga, a xente xove comezou a marchar polo mundo adiante. Os lugares preferidos foron principalmente Barcelona e Francia. Non había máis que, chegado o verán, dar unha volta polas vilas para comprobar o que veño de comentar. Só se vían coches con matrícula B de Barcelona ou francesa.
As fillas e fillos do doente Xacinto seguiron o mesmo camiño cos seus veciños e veciñas. Algunhas casaron e ficaron en vilas próximas, pero a maioría emigrou para Barcelona, París ou Marsella. Só quedou na casa o fillo máis novo, a quen o traballo tamén o magoaba pero non así a pándega. Deste xeito a única que traballaba na casa era a coitada da nai, que abondo tiña con atender á facenda e facer a comida, polo que o señor Xacinto, podía andar coa roupa meses e meses sen ser sometida ao agarimo refrescante da auga da pía.
Era famoso xa o seu chaleco que brillaba coa merda que levaba enriba, competindo co fulgor da cadea do reloxo de bolso que nunca abandonaba. O fillo, coma veño de dicir, no canto de axudar a nai e de ter minimamente limpo o pai, adicábase a ir de xoldas e enchedelas polas vilas próximas, Lugo ou Ponferrada. Mais cando chegaba o verán e viñan os de Barcelona e se enchía a aldea de vida, sentía vergoña do pai e berráballe: “Agóchese, papá! Agóchese, papá!”. Ao tempo facíao entrar na casa para que non ofendera a vista dos forasteiros.
Menos mal, que a non tardar moito, aparecía algunha filla chegada de Catalunya ou Francia e o primeiro que facía era coller a roupa do vello e despois de tirala ao lixo, cambiala por outra nova e decente. Logo, despois de deixar mobles, na medida do posible, ceibes de po e, de liberar corredor e cuartos de molestos arácnidos, baixaba á vila e cargada de lixivia regresaba para fregar debidamente as distintas dependencias. Contábame un sobriño dunha filla que quedou nunha aldea do concello: “Cando ía de visita, xa sabía se viñera a tía ou non. Aínda ben non abría a porta, o cheiro a lixivia confirmábame a súa presenza.”
E así inverno tras inverno, verán tras verán foi pasando a vida do patriarca ata que entregou a alma ao Creador. Logo tocaríalle a quenda a súa dona, ficando a casa, como a maioría das da aldea, baleira, só visitada, coa chegada do verán polos descendentes, os que co paso dos anos tamén foron deixando este mundo. Hoxe, a casa do señor Xacinto esmorece no abandono, coma a maioría das do noso rural, mais a lembranza do seu amo aínda segue presente na memoria da veciñanza: “ Agóchese, papá! agóchese, papa!”
por Suso De Lameliña | Ago 26, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
RÍO DA NENEZ
Claro que me lembro de ti. Coma non vou lembrarme? Ti tiñas nove ou dez anos cando viñas por aquí, sobre todo os días quentes de verán. Aínda parece que foi hoxe cando te mergullabas nas miñas frescas augas procurando algo de alivio á sufocante calor. E logo poñíaste á sombra deste bidueiro ou do olmo que está na outra beira a xogar con calquera cousa. Moito che gustaban os cabaliños do demo, coa súa variedade de cores. Cabaliños do demo, por que lles dicides así os humanos? Sempre me chamou a atención ese nome, sabes? O que menos me gustaba, ¡moito me amolaba!, era cando ti e os teus amigos vos adicabades a caparme. Colliades unha pedra plana e veña a arrebolala contra as miñas augas, para que rebrincara e saíra voando coma unha frecha. E sabes por que recordo todo isto? Porque teño unha memoria prodixiosa, non esquezo nada desde que son río, mellor dito regato, porque xa ves a auga que levo e con esta seca acabarei estiñando. Si, xa sei que estou mudando continuamente e segundo acabo de pronunciar unha palabra xa son distinto, que estas augas que levo son outras, moi diferentes a aquelas nas que te bañaches. Pero sigo a ser o mesmo regato, camiño do Chamoso —ese si que é río e non digamos o seu pai, o Miño—, e é no leito e, non nas augas, onde almaceno todo o pasado. Ai!, se che contase. Eu si que tiña para un libro. De cando era a sega e traían as bebidas para refrescar e logo comían á miña beira, mellor non dicir nada do que alí pasaba. Ou cando viña algunha parella, por certo ti tamén algunha vez con aquela, María? Non era así coma se chamaba? Ou cando aparecía o teu amigo Lolo a pescar. Que malo era! Non collía unha troita e mira que daquela había abondas. Moito lle gustaba, era capaz de estar toda a tarde e largar, con sorte, cunha peza ou ao sumo dúas. Xa ves, e hoxe, despois de cantos anos?, para min, un suspiro, para ti toda unha vida, apareces por aquí.
Agora xa non se achega ninguén, en parte porque xa pouca xente queda por estes lugares e por outro lado como podes observar isto está todo cheo de silvas e maleza. Coma para ousar acercarse a min! Xa vexo que ti viñeches provisto dunha boa cachaba, pero seguro que non che foi fácil chegar, o cal cho agradezo. Pois con todas estas lembranzas, case me fixeches chorar, mira coma baixan as augas. Vaite logo, que xa vexo que ti tamén te emocionas e volve cando queiras. Pero oes, non tardes tanto tempo coma desta vez. Ai!, aqueles tempos!
