Máis de 30 formacións de Angola, Arxentina, Austria, Bulgaria, Cabo Verde, Corea do Sul, Francia, España, Indonesia, Xapón, Marrocos, Portugal, Reino Unido, Somalilandia, Suecia, Tunes e Uganda formarán parte do cartel, que é secreto para o público ata que desembarca na illaAs músicas de raíz e de renovación da tradición, psicodelia, soul, afrohouse,electrónica, pop, experimental, kraut rock ou after punk serán algúns dos estilos que se poidan escoitar durante as tres xornadas de directos, para as que non quedan entradas dispoñiblesEn paralelo á programación de concertos, e aproveitando o horario diurno nun espacio único, desenvolverase un festival cultural ateigado de actividades con microconcertos acústicos, obradoiros familiares, demostracións de cociña con produtos de proximidade ou visitas guiadas para descubrir o patrimonio histórico, cultural e natural da illa
Sinsal convidará de novo a que o público sexa responsable e consciente coa xestión dos seus residuos e, ademais de inhabilitar as papeleiras na illa, convidará a facer uso do “kit festivaleiro” con cubertería reutilizable
O Festival Sinsal SON Estrella Galicia celebrará a súa 23ª edición desde este venres 25 e até o domingo 27 de xullo na illa de San Simón (Redondela). O festival do cartel secreto volverá ofrecer, ao longo de tres xornadas, no corazón das Rías Baixas, unha pequena mostra da creación musical contemporánea máis estimulante que se está producir na escena mundial. A diversidade estilística, o protagonismo de proxectos liderados por mulleres, a programación de grupos que actúan por primeira vez en Galicia e un fondo compromiso social e ambiental, alén dun line up que o público só descubre ao desembarcar, volverán ser os sinais de identidade dun festival único no panorama estatal.
Máis de 30 formacións chegadas de Angola, Arxentina, Austria, Bulgaria, Cabo Verde, Corea do Sul, Francia, España, Indonesia, Xapón, Marrocos, Portugal, Reino Unido, Somalilandia, Suecia, Tunes e Uganda compartirán moito máis que unha grella de programación. Esta fin de semana serán parte dun festival cuxa cabeza de cartel é a súa excepcional localización: a illa de San Simón, declarada Ben de Interese Cultural (BIC).
A programación do Sinsal 2025 contará con 17 debuts de bandas e solistas en Galicia, das cales unha ducia ofrecerá, ademais, a súa estrea a nivel estatal na ría de Vigo. Durante tres días, o público poderá mergullarse e gozar de ata 36 directos e sesións, con postas en escena moi diferentes entre si, ao transitar polos distintos escenarios da illa: aos catro oficiais e recoñecibles para as asistentes habituais do evento -San Simón SON Estrella Galicia, Buxos FEST Galicia, Santo Antón Rock’n’Roll e Malmequeres-, uniranse nesta ocasión outros dous alternativos liderados por formacións locais.
Estilos comosoul, afrohouse, koduro, electrónica, pop, experimental, kraut rock ou after punk, entre outros moitos, citaranse desde o mediodía e até o solpor no arquipélago conformado por San Simón e Santo Antón. Ademais, tal e como é habitual no festival, non faltarán na programación as propostas máis suxestivas e singulares que revisan e reinterpretan a tradición dos seus lugares de orixe.
Un festival cultural paralelo aos directos
De xeito paralelo aos concertos, e aproveitando a celebración do evento en horario diurno, Sinsal ofrecerá unha ampla programación de actividades culturais, unha sorte de festival cultural que se desenvolverá desde o momento no que as e os asistentes desembarquen. As iniciativas están dirixidas a todo tipo de públicos e enmárcanse nas seccións A Escola Sinsal, Descubre San Simón e A cociña Sinsal.
A actividade que inaugurará a programación musical de cada xornada seráAudicións Malmequeres, unha serie de sesións nas que se que recuperarán arquivos e coleccións sonoras dos anos 80 e 90 da man das convidadas Chus Taboada e Eva Izquierdo (Voces de Ultratumba), Marco Maril (Apenino) e o dúo radiofónico conformado por Isabel Díaz e Pedro Blázquez (RNE, Cadena SER). Estas audicións públicas forman parte d’A Escola Sinsal, o proxecto educativo e de investigación do festival Sinsal que promove a divulgación do rexistro sonoro desde a antigüidade até os nosos días.
Desta liña tamén agroman propostas como a Exposición de cómic A Escola Sinsal: A historia da música gravada en Galicia, que este ano se exhibirá a ceo aberto. Da man de 16 debuxantes, o público poderá coñecer outras tantas figuras chave da memoria sonora galega. Así, se no 2024 Sinsal presentaba a Domingo Martínez de Presa (debuxado por Emma Roulette), Severino Pérez y Vázquez (Begoña García-Alén), Andrés Avelino Comerma (Santi Zubizarreta), Emilia Pardo Bazán (Mar Mascaró), Enrique Labarta Pose (Marta Cartu), Maruja Boga (RAPAPAWN), Pedro Ferrer (Andrés Magán) e os irmáns Portela Seijo (Pepa Prieto Puy); este ano súmanse Amando Hermida (Carlos G. Boy), Ana Kiro (Luis Yang), Eloy Luis André (David González López), Ernesto Lecuona (Paula Guerrero), Fina Galicia (María Ramos), Manuel Mirás (Nico Ben), Mercedes Mariño (Julia Lago) e Reveriano Soutullo (Paw Salcés).
Ademais, no marco d’A Escola Sinsal, a cafetaría da illa acollerá dúas propostas que suporán unha viaxe á memoria sonora de hai cen anos. Por unha banda, as hipnóticas Sesións San Simón con Aleksander Kolkowski. Todas as xornadas o público poderá asistir ás gravacións en cilindros fonográficos -rexistro dunha canción, duns dous minutos, nun cilindro de cera- nas que participarán as bandas e solistas do Sinsal. O resultado das mesmas poderase escoitar e ver na web do festival.
Pola outra, será o escenario dos microconcertos acústicosda Orquesta Clásica de Vigo. Se ben o venres 25, e a través dun sexteto de café, a formación evocará un insólito filme galego de vangarda (Canto de emigración, do ourensán Tony Román) do que se conservan vestixios e a partitura de Teódulo R. Páramo; os días 26 e 27 as protagonistas serán as músicas de cafés, bailes e verbenas que tiveron en lugar en Galicia na primeira metade do século XX. Neste caso, a intención é d’a Escola Sinsal é poñer en valor o papel dos instrumentistas anónimos que levaban os sons e os ritmos a todos os recunchos do país antes da popularización da música gravada.
A segunda das liñas de actividades paralelas é Descubre San Simón, serie de iniciativas deseñadas para dar a coñecer o patrimonio natural, cultural e histórico da illa. Comeza co itinerario que dá nome á sección, unroteiro independenteideado por Sinsalaudio para divulgar a memoria do arquipélago entre as e os asistentes ao festival. A través de distintos paneis que se atopan espallados no territorio (e que cada un deles contén un código QR con información en galego, español e inglés), danse a coñecer sete historias ou episodios: A roca de San Simón, Proxecto Trobadores, A avenida de Teruel, A paisaxe de Alejo Yáñez Andrade, O aeroporto marítimo de San Simón, A conexión de San Simón e o Pórtico da Gloria e A relación de Reveriano Soutullo e Diego San José de la Torre coa illa de San Simón.
Durante o festival organizaranse, ademais, dúas visitas guiadas. O sábado 26 terá lugar o paseo polo arquipélago co investigador Xosé Lois G. Faílde, quen presentará Illario pantasma, un roteiro para coñecer o corpo fitolóxico da paisaxe, a pegada difusa do imaxinario da escrita da illa e a xenealoxía política soterrada no lugar. De cara ao domingo 27, Sinsal contará coa colaboración da asociación de turismo mariñeiro Amarturmar.As e os integrantes da entidade presentarán, a través dunha andaina e ampla conversa, os recursos naturais e industriais da contorna da illa.
A última das actividades desta área vinculada á descuberta de San Simón é Caderno de Bitácora, un obradoiro impartido por Arte & Garabato que pretende favorecer a exploración de linguaxes artísticas a través de espazos inclusivos e interxeracionais -ao ser unha actividade aberta a todas as idades, a partir dos 7 anos-. Neste taller crearase un libro obxecto a partir do percorrido que o público fai para chegar á illa e as súas vivencias durante a estancia, o que lle permitirá descubrir e rexistrar diferentes experiencias estéticas a partir do valor paisaxístico, patrimonial e histórico de San Simón.
FInalmente, neste 2025incorpórase a liña A cociña Sinsal, que pretende por o foco na sostibilidade e na economía circular da man de cociñeiras galegas, produtos de proximidade e empresas do país, coa intención de loitar contra o desperdicio alimentario e reducir, á vez, a pegada de carbono. O venres 25, Begoña Vázquez dará a coñecer, coa colaboración de Aceites Abril, fórmulas coas que reutilizar produtos humildes para crear pratos do día a día e da alta cociña. O sábado 26, Xesús Mazaira -propietario de Airas Moniz- convidará ao público a descubrir os segredos dos seus produtos acompañados da mel da Ribeira Sacra Puramel. Finalmente, o domingo 27, Arián Lorenzo -Arián Chef- fará unha demostración de cociña vexetariana con produtos de mar proporcionados por Porto Muíños.
As actividades d’a cociña Sinsal completaranse cunha iniciativa especialmente a todas as familias que visitan San Simón durante o festival. O artista multidisciplinar galego Juanma LoDo impartiráDo, re, Bip, un obradoiro no que o público poderá descubrir conceptos vinculados á produción musical dixital e crear a súa propia música ao entrar en contacto con froitas e verduriñas. Este taller, pensado especialmente para as máis pequenas, decorrerá nas tardes do venres 25 e domingo 27.
Sinsal, un evento “sen rastro”
Toda a actividade de Sinsal está atravesada por un firme compromiso coa sostibilidade, que no 2024 se transformou en #sinsalsenrastro, o novo modelo de xestión de residuos do evento baseado na teoría das tres R (reducir, reutilizar, reciclar). Para avanzar nesta intención, Sinsalnon producirá este ano vasos reutilizables coa identidade e programación diaria do festival, obxecto facilmente identificable -e incluso de colección- para o público sinsaleiro.
Esta medida únese as implantadas con anterioridade, como a eliminación das papeleiras da illa ou a creación do Punto R para informar sobre a correcta xestión dos residuos. Ademais, desde o ano pasado Sinsal tamén convida ao públicoa facer uso do seu propio ‘KIT FESTIVALEIRO’, para que cada asistente leve á illa a súa vaixela reutilizable -que pode incluir o seu propio vaso no que poder beber auga potable das billas, un pano de mesa de tea, prato de picnic, garfo e culler de varios usos-. Entre todas as persoas que acrediten no Punto R o seu kit, sortearanse premios cada día.
Sinsal SON Estrella Galicia
Sinsal SON Estrella Galicia é unha iniciativa cultural que visualiza as artistas próximas á creación contemporánea da escena galega, estatal e internacional. Cada verán ofrece na illa de San Simón unha pequena mostra dos proxectos musicais máis estimulantes de formacións que proceden de Europa, África, Asia ou América. Desde a súa primeira edición, un dos compromisos de Sinsal foi programar artistas que iniciaban súa carreira musical. Algúns destes nomes, poucos anos despois, aterraron nos grandes festivais e salas de concertos de todo o mundo.
A diversidade estilística, o protagonismo de proxectos liderados por mulleres e un fondo compromiso co medio ambiente e a igualdade son os sinais de identidade dun festival cuxo cartel é secreto para o público -que sempre esgota as entradas con antelación- ata que desembarca na illa. Desde 2022, Sinsal éo festival galego de música mellor valorado polas profesionais da cultura do país, recoñecemento que se suma aos recibidos nos últimos anos, en distintos foros, polas súas innovadoras políticas de sostibilidade ambiental e social.
Así, Sinsal atesoura múltiples galardóns, como o Premio Nacional dos Iberian Festival Award de Contribución á igualdade no 2023 ou Premio FEST á Sostibilidade ambiental no mesmo ano, distintivo que reforza o que xa recibiu no 2019 (Festival máis sostible) ou no 2015 (Mellor Festival de Pequeno Formato). Ademais, o informe sobre a cultura en España de 2024 da Fundación Contemporánea situa ao festival Sinsal SON Estrella Galicia, a nivel estatal, como a sexta iniciativa cultural máis comprometida a nivel social e co desenvolvemento sostible.
Sinsal, que neste 2025 celebra a súa 15ª edición na illa de San Simón, é un festival organizado e producido pola promotora viguesa Sinsalaudio, e conta con SON Estrella Galicia como patrocinador principal. Ademais, o evento ten o apoio institucional tanto da Xunta de Galicia a través da Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic) e do programa FEST Galicia, como da Deputación de Pontevedra a través de Turismo Rías Baixas -enmarcado nos Rías Baixas Fest-. Nesta edición tamén colaboran Gadis, Viqueira, Marlene, Cosferla e Platú.
A Galería NÉBOA (Lugo) pechou a súa participación en ARTESANTANDER 2025 cun balance extraordinario na que foi a súa primeira feira de arte contemporánea. Do 11 ao 15 de xullo, presentou unha proposta conxunta dos artistas Andrea Davila Rubio e Andrés Rivas Rodís, que recibiu catro recoñecementos destacados por parte de coleccións públicas e privadas.
A obra de Andrés Rivas Rodís (Santiago de Compostela, 2000) foi recoñecida con tres premios de adquisición:
Colección Norte de Arte Contemporáneo do Goberno de Cantabria
Colección Fundación Campocerrado
KELLS Art Collection
Pola súa banda, Andrea Davila Rubio (Boiro, 1995) foi seleccionada para o Premio de Residencias Artísticas Celestino Cuevas, que se celebrará en Reinosa entre o 23 de xullo e o 2 de agosto de 2025.
A proposta de NÉBOA centrouse no diálogo entre escultura, instalación e pintura, cunha aproximación sensible ao corpo, á superficie e á paisaxe desde unha perspectiva crítica e contemporánea. A acollida por parte do público, coleccionistas e institucións foi excepcional, consolidando o traballo dunha galería nova que aposta polas novas xeracións de artistas galegos cunha forte proxección nacional e internacional.
Andrea Davila Rubio (Boiro, 1995) é Doutora en Creación e Investigación en Arte Contemporánea pola Universidade de Vigo. Desenvolveu a súa práctica en institucións internacionais como o Boston College (EE.UU.) e o Institute Art Gender Nature (Basilea), grazas a bolsas como a Fulbright–Xunta de Galicia e a da Fundación María José Jove. Davila Rubio investiga a relación entre o corpo e os elementos naturais, creando pezas escultóricas que activan vínculos sensoriais coa materia, o vexetal e o espazo. A súa práctica propón unha ruptura coas xerarquías entre o humano e o non humano, formulando novas formas de convivencia baseadas no coidado e na transformación mutua.
Andrés Rivas Rodís (Santiago de Compostela, 2000) é graduado en Belas Artes pola Universidade Politécnica de Valencia (2022), máster en Investigación e Creación en Arte pola Universidade do País Vasco en Biscaia (2024), residente en Piramidón (Barcelona, 2025) e actualmente doutorando na Universidade de Vigo. En 2024 recibiu o Premio Gaztea do Concello de Leioa (Biscaia) e en 2022 foi galardoado co Premio Cátedra Bodegas Faustino & Willy Ramos (París) Rivas Rodís traballa co concepto de superficie como espazo de acumulación e diálogo. As súas obras funcionan como palimpsestos nos que se superpoñen capas de memoria, tempo e materia, xerando estruturas abertas e en constante evolución. A través da súa práctica, convida a repensar as dinámicas que conforman o noso contorno físico e simbólico.
No marco das Residencias Paraíso 2025, impulsadas polo Colectivo RPM, as creadoras están a traballar na Igrexa da Madalena, no marco do Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia, na súa proposta Cerrados y dormidos los ojos bailan desde o pasado 8 de xullo
Trátase dunha investigación que propón a construción do corpo imaxinario dunha non-bailarina posible, coa que buscan xerar unha conciencia sobre a mirada do público e a súa posición política diante dos discursos impresos no corpo en movemento
Tras finalizar a estadía da súa residencia artística, as creadoras ofreceron este pasado domingo, 20 de xullo, unha mostra aberta do seu traballo en proceso, que tivo lugar, contra ás 21.00h, no marco da MIT, na Igrexa da Madalena, con entrada libre ata completa a capacidade do espazo
Residencias Paraíso é un proxecto impulsado por RPM que conta co financiamento da Xunta de Galicia, a través da Axencia Galega das Industrias Culturais, e das distintas institucións coprodutoras do programa: Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo, Concello de Vimianzo, Concello de Carballo, Concello de Corcubión, MIT (Concello de Ribadavia) e Fundación Cidade da Cultura de Galicia
O pasado 8 de xullo, as artistas Natalia Fernandes e Marta Azparren iniciaban na Igrexa da Madalena, no marco da Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia, a MIT, a súa andaina na novena edición das Residencias Paraíso, un programa anual de residencias artísticas para a danza e as artes vivas pioneiro no noso territorio, promovido polo Colectivo RPM. E o facían en torno á súa proposta Cerrados y dormidos los ojos bailan.
Cerrados y dormidos los ojos bailan é un é un diálogo entre a Anatomía inventada de Natalia Fernandes e o Cine ciego de Marta Azparren, unha investigación que propón a construción do corpo imaxinario dunha non-bailarina posible, coa que as creadoras buscan xerar unha conciencia sobre a mirada do público e a súa posición política diante dos discursos impresos no corpo en movemento.
Agora, unha vez finalizada a súa residencia artística, Natalia Fernandes e Marta Azparren ofreceron unha mostra aberta do seu traballo en proceso, que tivo lugar na mesma Igrexa da Madalena de Ribadavia, no marco da celebración da MIT, este pasado domingo, 20 de xullo, contra ás 21.00 horas, con entrada de balde ata completar a capacidade do espazo. Paralelamente, as creadoras participarán, xunto ao resto de ‘Artistas Paraíso 2025’, nun encontro anual promovido polo Colectivo RPM que terá lugar os días 12, 13 e 14 de setembro na Illa de San Simón.
SOBRE O PROXECTO
Cerrados y dormidos los ojos bailan é un diálogo entre a Anatomía inventada de Natalia Fernandes e o Cine ciego de Marta Azparren.
Deste encontro, as dúas creadoras inician unha investigación que propón a construción do corpo imaxinario dunha non-bailarina posible (aquela que ocupa o negativo da bailarina), a creación colectiva da súa anatomía tan precisa como imposible e xerar unha conciencia sobre a mirada do público e a súa posición política diante dos discursos impresos no corpo en movemento.
Nun proceso que pensan sempre aberto, Marta e Natalia teñen o desexo, na súa estancia en Ribadavia, de revisitar o material teórico e escénico explorado deste primeiro encontro para seguir investigando e buscando as estratexias performativas de como traducir este diálogo co público co desexo de transformar e seguir bailando cos nosos ollos.
SOBRE AS ARTISTAS
Natalia Fernandes é unha intérprete e creadora brasileira establecida en España dende 2017. A súa formación en danza desenvólvese entre o contexto universitario (UNICAMP) e a escena contemporánea paulista. Traballou con coreógrafos en Alemaña, Israel, España, India, etc., e como creadora e profesora en países de Europa, Oriente Próximo, África e Estados Unidos. En 2017, iniciou a súa investigación sobre o método Anatomía inventada e comezou unha serie de traballos en España con Jesús Rubio Gamo, Celso Giménez / La Tristura e Poliana Lima, entre outros. A súa creación máis recente, El Carnaval no es alegre – TINY-DESK, estreouse no Festival TNT 2023 e en Conde Duque Madrid. En 2024 é artista residente do Graner, La Poderosa e C.C. Barceloneta, onde investiga a súa metodoloxía práctica Anatomía inventada e dá comezo ao seu novo proxecto escénico Objeto Não Identificado, unha coprodución do Mercat de Les Flors e Conde Duque.
Marta Azparren é unha artista visual non visual. Móvese entre o cine experimental / expandido, as artes vivas e o debuxo. O seu traballo adoita ocuparse da actividade artística atendendo ás conexións entre creadorxs, espectadorxs, obra e maquinaria interna da mediación, a produción e a exhibición. A mirada diríxese, ademais, cara ao non visual no visual, o que tende a desaparecer. É autora do ensaio Cine ciego: detener el flujo de las imágenes, sobre o cine monocromo e as imaxes sen imaxe.
MÁIS INFORMACIÓN SOBRE AS RESIDENCIAS PARAÍSO
Residencias Paraíso é un programa de residencias artísticas deseñado e coordinado por Colectivo RPM co apoio de numerosas institucións, en activo desde o ano 2017. A través dunha convocatoria anual, acompáñanse distintos proxectos en residencia de artistas galegas, estatais e portuguesas vinculadas á danza e as artes vivas en colaboración con distintos espazos de Galicia. Estes espazos acollen aos artistas en residencias de investigación, creación e técnicas.
A convocatoria anual das Residencias Paraíso publícase a comezos de ano e deixa aproximadamente un mes para a recepción de propostas. Está aberta a artistas galegas, estatais e portuguesas. As artistas seleccionadas na convocatoria realizan unha residencia de entre dúas e tres semanas no espazo de acollida e reciben unha dotación económica de entre 1.500 e 3.000 €, segundo as necesidades do proxecto. Paralelamente, en diálogo coas artistas, deséñase unha programación expandida específica para acompañar cada unha das residencias. Este concepto de programación expandida fai referencia aos desbordamentos naturais de cada proceso de creación cara á comunidade. Nalgúns casos, actívanse mostras abertas dos procesos, prácticas de corpo, grupos de traballo, laboratorios de creación, conferencias, etc.
Os proxectos seleccionados poden estar en distintas fases, é dicir, pódese participar cun proxecto de investigación, un proxecto de creación ou para realizar unha residencia técnica. Cada ano, no mes de setembro, organízase un encontro coas e cos artistas Paraíso da edición en curso na Illa de San Simón. Este encontro é unha convivencia de tres días, un espazo compartido entre artistas Paraíso, socias-amigas de Colectivo RPM, persoas vinculadas á rede de espazos colaboradores e profesionais independentes. Colectivo RPM documenta en vídeo cada un dos proxectos, xerando un arquivo histórico que se amplía ano tras ano.
Ao longo da súa historia, nas Residencias Paraíso participaron artistas e colectivos como Brigitte Vasallo, Clara Pampyn, Luísa Saraiva, Fernando Epelde, Marcia Vázquez, Natalia Fernandes, Hermanas Gestring, Diego Anido, Compañía Elahood, Andrea Quintana, Alejandra Balboa, María Roja, Laila Tafur, Furia Sotelo ou Sergio Marey, entre moitas outras.
Residencias Paraíso é un proxecto de Colectivo RPM en colaboración coa Xunta de Galicia, a través da Axencia Galega de Industrias Culturais. Está coproducido pola Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo, o Concello de Vimianzo, o Concello de Carballo, Concello de Corcubión, a MIT (Concello de Ribadavia) e a Fundación Cidade da Cultura de Galicia. E conta cola colaboración do Centro Dramático Galego, O Vello Cárcere de Lugo, o FIOT – Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo, o Pazo da Cultura de Narón e o Padroado da Cultura do Concello de Narón.
SOBRE O COLECTIVO RPM
Colectivo RPM é un colectivo de artistas vencellados á danza e ás artes vivas que imaxina, deseña e acompaña proxectos contextuais desde Galicia. Mantén un claro compromiso polo diálogo interinstitucional e co impulso de iniciativas ao redor da creación contemporánea, a investigación e a visibilidade da comunidade artística da danza e as artes vivas. Ademais do acompañamento de artistas e procesos, o colectivo tamén xera diálogos e accións coas comunidades locais para achegar a práctica artística á cidadanía.
Dentro das liñas de acción do Colectivo RPM destaca o programa Residencias Paraíso -construído cunha rede de teatros e espazos cómplices en Galicia- que lanza unha convocatoria anual para acoller en residencia a distintos artistas ao longo do ano, despregando unha serie de programacións expandidas abertas ao público. Este programa esténdese fóra de Galicia na liña Cruceiros Paraíso que posibilita abrir liñas de colaboración con outros espazos estatais e internacionais.
A plataforma pública Common Voice incorpora unha nova funcionalidade que recolle a fala espontánea, o que permitirá documentar e protexer a riqueza oral da lingua
As contribucións, que ata agora consistían en lecturas en voz alta, rexistrarán variantes léxicas e morfolóxicas, cambios de código ou fenómenos propios da oralidade que adoitan desaparecer na fala lida
O Instituto da Lingua Galega (ILG), a través do Proxecto Nós, colaborou coa redacción do primeiro conxunto de preguntas dispoñibles para a recollida de fala espontánea en galego
O galego e a súa diversidade dialectal dan un novo paso para garantir a súa presenza no ecosistema dixital do futuro, ademais de documentar e protexer a súa riqueza oral. A plataforma colaborativa Common Voice, impulsada por Mozilla e alimentada por persoas voluntarias de todo o mundo, incorpora unha nova funcionalidade para o recoñecemento da fala, nomeada Spontaneous Speech (‘fala espontánea’), que permitirá rexistrar doazóns con acentos diversos, variantes léxicas e morfolóxicas, cambios de código ou fenómenos propios da oralidade que adoitan desaparecer na fala lida.
Ata agora, as contribucións nesta plataforma colaborativa (que ten como misión construír recursos abertos para o recoñecemento da fala) consistían en gravacións de lectura en voz alta de textos dispoñibles en dominio público. A nova funcionalidade, que de momento está en fase de probas, abre a porta á recollida dunha fala máis natural, diversa e representativa do uso real da lingua no día a día: a través de preguntas sinxelas rexistradas en Common Voice, as voluntarias poderán gravar respostas breves e espontáneas que recollerán a súa variedade dialectal.
Esta nova ferramenta, coa que Common Voice reforza o seu compromiso coa diversidade lingüística e coa accesibilidade dixital, facilitará a participación de falantes de distintas idades, rexións ou niveis de alfabetización dixital, ademais de recoñecer e valorizar a fala real, rica en matices e moito máis representativa do uso lingüístico actual que os textos escritos tradicionais.
Como funciona Spontaneous Speech
Dentro da plataforma Common Voice, ao escolleren, na sección Fale, a opción Responda preguntas, as persoas colaboradoras poden gravar as súas respostas; ademais, tamén poden participar transcribindo as respostas doutras usuarias e validando esas transcricións, o que contribúe a crear un corpus de fala de calidade.
O Instituto da Lingua Galega (ILG), a través do Proxecto Nós, colaborou coa redacción do primeiro conxunto de preguntas dispoñibles para a recollida de fala espontánea en galego. Porén, calquera persoa pode propoñer novas preguntas a través da plataforma, o que garante que os contidos evolucionen de forma aberta e participativa.
As achegas recollidas a través de Spontaneous Speech darán lugar a un conxunto de datos independente, que se publicará baixo licenza CC0, en liña coa filosofía de datos abertos de Common Voice. Isto permitirá que investigadoras, lingüistas, etc. accedan a datos de fala espontánea en lingua galega de forma libre e gratuíta, fomentando deste xeito o desenvolvemento de tecnoloxías inclusivas e plurais, adaptadas ás necesidades reais das persoas usuarias, e a ciencia aberta ou cidadá, coa posibilidade para calquera persoa de participarmos na recolla de datos.
Doazón de voz: AgasallaNós
Baixo o lema AgasallaNós, e co obxectivo de facilitar a participación na recollida de voz en galego dentro da plataforma Common Voice, o Proxecto Nós lembra que está dispoñible a páxina web doagalego.nos.gal, unha vía sinxela e accesible para contribuír ao proxecto. A través desta web, calquera persoa pode doar a súa voz, tanto lendo textos en voz alta como respondendo as novas preguntas de fala espontánea. O obxectivo é recompilar gravacións que representen a diversidade do galego, co fin de contribuír ao desenvolvemento de tecnoloxías de recoñecemento da fala que identifiquen toda a riqueza da nosa lingua. Pódese atopar toda a información no espazo web doagalego.nos.gal.
Proxecto Nós
O Proxecto Nós é unha iniciativa para situar o galego canda as linguas máis desenvolvidas no ámbito da tecnoloxía da lingua e a Intelixencia Artificial. O seu obxectivo principal é xerar os recursos necesarios para facilitar o desenvolvemento de servizos e produtos baseados na tecnoloxía da lingua como asistentes de voz, tradutores automáticos ou axentes conversacionais.
En paralelo, o proxecto promove tamén a presenza dixital do galego, facilitando a creación dunha ampla variedade de ferramentas e de recursos de alta calidade e de uso libre. Algunhas delas (un tradutor neuronal multilingüe, un recoñecedor de voz que converte fala en texto escrito, e unha aplicación de síntese de voz que le en galego) xa están á disposición e accesibles a través da web do proxecto para calquera persoa, institución, organización ou empresa que queira desenvolver un produto tecnolóxico, aplicación ou servizo que incorpore a lingua galega. Deste xeito, ademais de garantir os dereitos lingüísticos da comunidade galegofalante no mundo dixital, tamén se contribuirá á modernización e dixitalización do ecosistema de empresas galegas e á creación de valor con novos produtos que empreguen o galego.
O Proxecto Nós é unha iniciativa da Xunta de Galicia, que lle encomendou a súa execución á Universidade de Santiago de Compostela (USC) a través de dúas entidades punteiras de investigación en Intelixencia Artificial e Tecnoloxías da linguaxe: o Instituto da Lingua Galega (ILG) e o Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías Intelixentes (CiTIUS). Actualmente está sendo financiado polo Ministerio para la Transformación Digital y de la Función Pública con fondos da Unión Europea-NextGenerationEU, no marco do proxecto ILENIA.
O ‘Orgullo do Norte’ celebrado na Coruña do 6 ao 13 de xullo pechou con éxito oito xornadas de concertos, da man de figuras como Judeline, Edurne, David Civera, Nia, Merche, De Ninghures, Alana, Jimena Amarillo, Mayo, Sofía Cristo, Cascales, Arantxa Castilla-La Mancha, Samantha Ballentines e ata máis de 35 de bandas e artistas
A cita consolídase como un referente dos ‘Orgullos’ que se celebran nesta época do ano ao longo da Península, como un espazo de celebración aberto, seguro e diverso, que gaña novos adeptos ano tras ano, e no que se reúnen coloridas propostas para todos os públicos
No seu programa teñen tamén cabida divertidas actuacións de drags, pinchadas de dj’s de referencia da escena galega e estatal e a celebración dun Certame Literario de Literatura LGTBI+, que neste 2025 celebrou a súa cuarta edición
O Atlantic Pride é un festival pioneiro, gratuíto e inclusivo nacido na Coruña no ano 2019, destinado a reivindicar a liberdade afectiva, sexual e de identidade dende unha perspectiva lúdica e inclusiva, que está impulsado pola Asociación Orgullo Coruña -ORCO-, co patrocinio institucional do Concello da Coruña, o apoio da Deputación da Coruña e o patrocinio privado de Estrella Galicia, Coruña The Style Outlets e Globalgraf
O Atlantic Pride reuniu a preto de 45.000 persoas na súa 6ª edición celebrada na Coruña do 6 ao 13 de xullo. Así, o ‘Orgullo do Norte’ pechou con éxito oito xornadas de concertos, da man de figuras como Judeline, Edurne, David Civera, Nia, Merche, De Ninghures, Alana, Jimena Amarillo, Mayo, Sofía Cristo, Cascales, Arantxa Castilla-La Mancha, Samantha Ballentines e ata máis de 35 de bandas e artistas que desfilaron polos escenarios da Praza de Pontevedra e dos Xardíns de Méndez Núñez da cidade herculina.
Grazas a súa colorida e diversa aposta musical, na que a calidade dos directos é sempre unha das grandes premisas, a cita consolidouse un ano máis como un referente dos ‘Orgullos’ que se celebran nesta época do ano ao longo da Península, como un espazo de celebración aberto, seguro e diverso, que gaña novos adeptos e no que se reúnen divertidas propostas para todos os públicos.
No seu programa tiveron cabida un total de 37 actuacións. Ademais dos concertos, tamén houbo divertidas actuacións de drags, pinchadas de dj’s de referencia da escena galega e estatal e a celebración dun Certame Literario de Literatura LGTBI+, que neste 2025 celebrou con unha nutrida participación a súa cuarta edición.
A Asociación ORCO, organizadora do Atlantic Pride, quere transmitir o seu agradecemento a todas as persoas que un ano máis fixeron posible o festival: artistas, público, equipos, patrocinadores e apoios. “Desde a Asociación Orgullo Coruña e o Atlantic Pride queremos agradecer a todas as persoas e colectivos que gozaron deste evento aberto e diverso, que neste 2025 consolidouse como unha das citas de referencia da música no noroeste peninsular”. E continuou: “Grazas, tamén, aos artistas programados, pola súa xenerosidade e polo bo ambiente que crearon ao longo dos oitos días nos que se celebrou o Atlantic Pride”.
Sobre a asistencia, ORCO quere destacar “o recórd de asistencia desta 6ª edición do evento”. “Isto é unha mostra máis do interese que o Atlantic Pride xera na cidade da Coruña”, remarcaron, apuntando que, moi pronto, “agardamos anunciar novidades para a edición 2026 do festival”. E remataron: “Seguiremos a traballar coa vontade firme de que todas as persoas se sintan representadas e benvidas, para situar a nosa cidade como un referente da diversidade, a liberdade e a celebración, apostando, de novo, pola sinais de identidade desta cita xa icónica da Coruña: visibilización, inclusión, cultura, talento e diversión”.
GRANDES DIVAS DO POP, TALENTO GALEGO, ICONAS LGTBIQ+ e DRAGS NO ORGULLO DO NORTE
Coñecido como o ‘Orgullo do Norte’, o Atlantic Pride celebrou a súa 6ª edición na Coruña do 6 ao 13 de xullo de 2025. Trátase dun festival pioneiro, gratuíto e inclusivo, destinado a reivindicar a liberdade afectiva, sexual e de identidade dende unha perspectiva lúdica e inclusiva.
A cita, que na presente edición reuniu a preto de 45.000 persoas, está impulsada pola Asociación Orgullo Coruña -ORCO-, co patrocinio institucional do Concello da Coruña e o apoio da Deputación da Coruña. O Atlantic Pride conta, tamén, co patrocinio privado de Estrella Galicia, Coruña The Style Outlets e Globalgrafic. O encontro nace no ano 2019 coa vontade de situar á cidade herculina como a capital do bo ambiente e a celebración sen distincións nin barreiras. O proxecto, que trata de aglutinar a todas as capas da sociedade coruñesa dentro dunha contorna segura e amigable, desenvólvese en torno a varios días de concertos e actividades culturais, entre elas, o seu Certame de Literatura LGTBIQ+, coa fin de atraer ao público local e de fóra, como un referente cultural, turístico e social e unha das citas imprescindibles do verán no noroeste peninsular.
Neste 2025, o Atlantic Pride consolidouse como un espazo de celebración aberto, seguro e diverso, como referente dos ‘Orgullos’ que se celebran no comezo do verán ao longo da Península e no que, un ano máis, se deron cita coloridas propostas para todos os públicos. Así, no Atlantic Pride non faltaron concertos de inspiración eurovisiva, grandes nomes do pop galegos, nacionais e internacionais, divertidas actuacións de drags, pinchadas de djs de referencia da escena galega e estatal e a celebración do IV Certame Literario de Literatura LGTBIQ+, da man do Club de Lectura QUEERuña, que neste 2025 otorgoulle o seu primeiro premio a Manuel Iglesias Vila, co relato Que vai ser de nós cando sexamos vellos?
Nesta 6ª edición, o Atlantic Pride contou coa presencia de cinco grandes divas do pop español, Judeline, Edurne, Nia, Merche e Paula Koops, que encheron a cidade herculina de cor e diversión, cunhas voces que fixeron as delicias de diversas xeracións. Xunto a elas, a nova escena musical galega subiuse un ano máis ao escenario do ‘Orgullo do Norte’ coruñés, da man de De Ninghures, Coolnenas, Agoraphobia, Alana, LERIA, ELBA e Rivadulla.
A elas sumáronse, tamén, catro grandes iconas da cultura e a música LGTBIQ+, como son Jimena Amarillo, Mayo e os dj’s Sofía Cristo e Cascales. Turista Sueca puxo a súa boa dose de festa, petardeo e humor, mentres que aos pratos estiveron La Kristhofer, Kris K DJ, DJ90, DJ Licho, DJ Flashback, DJ Espinoso e DJ CÉS.
Ademais, o mellor talento drag queen estatal e galego, de Drag Race ao Claro Boba!, sumouse este verán á festa do Atlantic Pride, que neste 2025 contou co maior elenco drag da súa historia. Así, polas táboas do ‘Orgullo do Norte’ desfilaron grandes iconas queer como Samantha Ballentines, Arantxa Castilla-La Mancha & OnyX Unleashed, Yasmine Lutar, Liteah, RRRITA, Escarlatina Pier, Ariel REC & Gaylicia y Kelly Amethyst. Finalmente, a xornada de clausura do Atlantic Pride foi un auténtico revival eurovisivo coas voces de David Civera, Anabel Conde e Kuve.
En paralelo á programación deste Atlantic Pride 2025, o sábado 12 de xullo, o local Claro Boba! e o programa da TVG Raíña-me! organizaron a ‘Afterpartie Raíña-me!’, con actuacións de Alexa Evans, Marisa Prisa e Kim Miller.
O Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo regresa este outono ás salas, rúas e espazos non convencionais da vila bergantiñá con recoñecidasfiguras das artes escénicas como María Galiana, Paula Carballeira ou José L. Prieto
O “corazón do teatro en Galicia” presentou está mañá no Bosque do Añón de Carballo o cartel desta nova edición, que conta coa raíz como o leitmotiv para poñer en valor a orixe e a tradición como símbolos de identidade propia e faros da nosa contemporaneidade
O festival desvelou os primeiros nomes da súa programación, cos espectáculos coproducidos polo FIOT Territorio regueifa, de Ainé Producións, e Berenguela na gaiola, de Galeatro e Xarope Tulú; e a estrea en Galicia de Yo soy quiero irme a Francia, de Contraproducións
O Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo (FIOT) regresará ás salas, ás rúas e a espazos singulares de Carballo para celebrar a súa 34ª edición do 25 de setembro ao 1 de novembro de 2025, da man de recoñecidas figuras das artes escénicas como María Galiana, Paula Carballeira e José L. Prieto, entre moitas outras.
O “corazón do teatro en Galicia” presentou está mañá no Bosque do Añón de Carballo o cartel desta nova edición, que conta coa raíz como o leitmotiv para poñer en valor a orixe e a tradición como símbolos de identidade propia e faros da nosa contemporaneidade.
O festival desvelou os primeiros nomes da súa programación, cos espectáculos coproducidos polo FIOT Territorio regueifa, de Ainé Producións, e Berenguela na gaiola, da querida compañía carballesa Galeatro e Xarope Tulú, con dirección da Premio Nacional de Literatura Dramática Paula Carballeira; e a estrea en Galicia de Yo soy quiero irme a Francia, de Contraproducións, peza firmada e dirixida por Elisabeth Larena e protagonizada por María Galiana, Nieves de Medina, Ledicia Sola e Alicia Armenteros.
O Bosque do Añón de Carballo acolleu a mañá deste martes, 15 de xullo, ás 11.00 horas, a presentación das datas, o cartel e este avance do 34º Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo. O acto contou coa participación do alcalde de Carballo, Evencio Ferrero; o director do FIOT, Alberto Sueiro; e a concelleira de Cultura e Festas, Maruxa Suárez Cotelo.
A principios do mes de setembro, o FIOT presentará o programa completo da súa 34ª edición, con todas as liñas habituais que conforman cada ano o festival: Programa de Sala, OTNI, Rúa dos Contos, Teatro de Rúa, FIOT en Ruta, Micro-escenas M2, FIOTeen e Fiotiño, ademais de actividades paralelas como exposicións, as gravacións de OndaFIOT, a celebración de xornadas profesionais, etc.
“RAÍZ VIVA, MEMORIA COLECTIVA”
Hai raíces que non se ven, pero se senten.Nacen de dentro das entrañas, do que fomos e do que levamos gardado sen sabelo. Nesta 34ª edición, o FIOT convida a mirar cara ao interior, a recoñecer a forza do que nos sostén: a tradición, a memoria e a orixe. Pero sempre, cunha mirada contemporánea cara o presente e o futuro.O leitmotiv desta nova edición, a número 34, do Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo,“raíz viva, memoria colectiva”, é unha chamada á orixe: a aquilo que nos sostén por dentro, aínda que non se vexa. Como as entrañas do corpo, a raíz e a memoria forman parte da nosa estrutura profunda. Este festival explora esa anatomía común que nos une: emocional, cultural e escénica.
Pero para o #FIOT34, a raíz non é só o punto de partida, senón unha rede que medra en moitas direccións; un espazo compartido que poñer en valor, para entender a orixe, para avanzar, evolucionar, explorar e medrar. En palabras de Alberto Sueiro, director do FIOT, “na era da globalización e mesmo da despersonalización na que vivimos, da sociedade líquida, inestable e fráxil, de estruturas e valores cambiantes, percíbese un rexurdimento con forza da posta en valor das raíces, das orixes como conformadoras da identidade propia e colectiva, da memoria, do local e do noso patrimonio como nutrientes esenciais que nos manteñen en pé e fundamentan o noso futuro”.
Sueiro apuntou, tamén, que “na propia raíz está o xerme para a renovación, para a creatividade, a evolución e a diversidade, que establecen unha tensión permanente co legado e coa tradición. A variedade das propostas que presentamos conducirannos por viaxes emocionais ou narrativos diversos, colectivos ou individuais, que poden axudarnos nesta reflexión de que a nosa historia contemporánea, non comeza con nós senón na nosa raíz”. E concluíu: “Benvidas e benvidos a unha nova e, de novo, ilusionante, edición do FIOT”.
Pola súa banda, Evencio Ferrero, alcalde de Carballo, quixo facer fincapé na contorna elixida para a presentación do cartel desta nova edición do festival: “o río Anllóns e o seu bosque teñen un significado moi especial para Carballo. Non son só un espazo de beleza natural, senón tamén unha testemuña viva da relación profunda entre a localidade bergantiñá e a súa contorna. Cada paso polos seus sendeiros é un suspiro de historia, de costumes e dun amor compartido pola terra que dá vida á nosa vila.
Camiñar pola beira do río Anllóns é, en si mesmo, un paseo pola alma de Carballo. Desde o tranquilo murmurio das súas augas ata a súa frondosa vexetación, percorrer a súa paisaxe é un agasallo para os sentidos e, tamén, unha evocación da historia local, da nosa tradición e da nosa raíz.
Veciños e forasteiros atopan neste recuncho único de Galicia un espazo para a relaxación e o goce. O Bosque do Añón, cos seus emblemáticos carballos, é un espazo de encontro e ledicia; unha paraxe acolledora e fermosa; o lugar das romarías populares e os xogos, das festas e o lecer autóctono. E é nesa paraxe onde o pasado, o presente o e futuro se encontran.
O Bosque do Añón garda, sen dúbida, un lugar privilexiado no corazón das xentes de Carballo: é o escenario anual da Festa do Bosque, unha romaría popular que pecha as festividades de San Xoán. A música, o baile e a mellor gastronomía local fusiónanse neste espazo natural, convertendo a paraxe nunha celebración viva das tradicións carballesas. É unha explosión de sensacións e de sons; unha conexión vibrante entre os habitantes da vila e a súa terra; a testemuña silente da nosa raíz única, que este ano representa o noso FIOT”.
Pola súa banda, a concelleira de Cultura e Festas, Maruxa Suárez, destacou o FIOT como un proxecto pioneiro e clave da cultura en Carballo, amosando o firme compromiso municipal co festival, como unha cita referente da cultura galega, non só en termos de exhibición, senón tamén de produción e acompañamento artístico.
A concelleira detívose, tamén, na filosofía do FIOT, a raíz, “que reflicte, tamén, a actual liña de traballo da área de cultura da corporación municipal: a tradición, a recuperación da identidade, a orixe e a raíz como símbolo da nosa rica e potente identidade”. E remarcou: “O Festival Internacional Outono de Teatro é un proxecto cultural enraizado na nosa vila; desde hai máis de tres décadas é o símbolo, o faro, que sustenta nosa cultura propia. O FIOT mira cara o futuro e está na mesma raíz da nosa localidade”.
UN PRIMEIRO AVANCE DO PROGRAMA QUE NOS ESPERA NESTE #FIOT34
Esta mañá, o FIOT avanzou tres producións con selo galego que formarán parte fundamental do seu programa na edición número 34 do festival, da man de compañías tan queridas polo público de Carballo como Contraproducións, Ainé e Galeatro –esta última, en tándem artístico con Xarope Tulú e a Premio Nacional de Literatura Dramática Paula Carballeira–.
En consonancia co lema desta edición, a raíz como orixe da identidade propia e colectiva, o FIOT colabora na coprodución do espectáculo Territorio regueifa, de Ainé Producións. Combinando o xeito de regueifar, a retranca e a música cos códigos do teatro de proximidade, tres músicos e regueifeiros achegan ao escenario unha forma moi nosa de humor e crítica social. Carballo e Bergantiños son recoñecidas pola riqueza do seu patrimonio cultural inmaterial e, en particular, o patrimonio oral, salvagarda e transmisor da nosa memoria, que aínda se conserva e forma parte da nosa identidade.
En Carballo, a regueifa mantense aínda presente, cos últimos regueifeiros tradicionais e, tamén, con novas xeracións que están a actualizar o xénero a través de diversos proxectos de revitalización, como as iniciativas do Concello de Carballo Escola da regueifa, a Liga da regueifa, os obradoiros Enreguéifate ou o certame de La Voz de Galicia que se celebra en Carballo Premios Galegos de Regueifa, ademais doutras iniciativas de ámbito galego como Espallando rimas.
Por estes motivos, o FIOT non podía ser alleo a este Territorio regueifa de Ainé, unha ambiciosa proposta escénica que busca trasladar a esencia da regueifa aos códigos do público actual. Coa estrea absoluta deste espectáculo, o festival abrirá o seu programa de sala a primeira fin de semana do mes de outubro, apertura á que se une outra representación destinada ao alumnado de Educación Secundaria, que asistirá á preestrea da obra no marco do programa FioTEEN.
Pola súa banda, as outras dúas pezas anunciadas, Berenguela na gaiola e Yo solo quiero irme a Francia, reflicten ben outra das grandes sensibilidades do FIOT: son historias de mulleres que anhelan a súa liberdade, co teatro como poderoso instrumento para narrala e acadala.
SOBRE OS PRIMEIROS ESPECTÁCULOS ANUNCIADOS DO #FIOT34
Berenguela na gaiola
Galeatro e Xarope Tulú, en coprodución co FIOT
Sábado 27 de setembro
Estrea absoluta
FIOTIÑO
A nova coprodución para público familiar de Galeatro –a sempre interesante compañía dos carballeses Alba Bermúdez e Tone Martínez e Xarope Tulú –troupe galega comprometida coas linguaxes escénicas diversas dirixidas á infancia e a mocidade, da narración oral ao teatro de texto e de obxectos–, con dramaturxia e dirección da Premio Nacional de Literatura Dramática Paula Carballeira, gañou a cuarta edición do Certame Manuel María de Proxectos Teatrais. A obra sitúa a acción nunha residencia da terceira idade, onde tres anciás deciden representar, a través do teatro, o que non lles deixan facer na realidade: ser libres. E, para isto, deciden representar a peza Aventuras e desventuras dunha espiña de toxo chamada Berenguela, de Manuel María.
Territorio regueifa
Ainé Producións, en coprodución co FIOT
Sábado 4 de outubro
Estrea absoluta
PROGRAMA DE SALA
Territorio regueifa é un espectáculo teatral producido por Ainé que pretende achegar ao gran público o mundo da regueifa, unha das nosas expresión culturais máis ancestral, que consiste en manter unha disputa dialéctica improvisada en verso entre dous o máis participantes. Trátase dun proxecto inédito en Galicia, que mestura o traballo dalgúns dos grandes divulgadores desta manifestación artística, convertidos en protagonistas da peza, co de destacados profesionais das artes escénicas do noso país. José L. Prieto é o autor e director de Territorio regueifa, que protagonizarán Lupe Blanco, Manolo Maseda e Josinho da Teixeira.
Territorio regueifa busca amosar a vixencia e a adaptación da regueifa á sociedade do século XXI, tanto nas temáticas, agora moito máis diversas, como na forma, coa incorporación de diferentes estilos e melodías. E, todo isto, sen esquecer xamais o espírito festivo e humorístico deste xénero artístico desde as súas orixes, que mestura como poucos o teatro, a música, o humor e a improvisación, nun espectáculo total no que o divertimento está, sen dúbida, asegurado.
Yo solo quiero irme a Francia
Contraproducións
Sábado 25 de outubro
Estrea en Galicia
PROGRAMA DE SALA
Inés asiste ao velorio de Pilar, quen decide deixarlle a súa casa en herdanza sen tela coñecido nunca e sen avisar a Leo, a súa neta. Xuntas descubrirán un pasado que descoñecían, abrindo vellas feridas familiares que se remontan á infancia da propia Pilar durante os últimos meses da Guerra Civil e á súa mocidade na Sección Feminina.
Canto pesan as herdanzas emocionais, esas que ninguén reclama, pero que fan sufrir a varias xeracións? Sobre as táboas veremos a catro mulleres de diferentes xeracións que buscan ese lugar que tanto anhelan e imaxinan. “Algunhas chamámolo liberdade. Outras chamáronno Francia”, apunta a autora e directora Elisabeth Larena sobre a peza.
Yo soy quiero irme a Francia é o novo espectáculo da produtora galega Contraproducións, firmado e dirixido por Elisabeth Larena, actriz, dramaturga e directora, que debuta na dirección de escena tras unha sólida traxectoria como inérprete, na que destacan os seus papeis en series como Cuéntame cómo pasó, Intimidad ou La que se avecina e, tamén, no filme gañador dun Goya No matarás.
O espectáculo está protagonizado por María Galiana (a inesquecible Herminia de Cuéntame cómo pasó, ademais de grandísima actriz de cine e de teatro, merecedora, ao longo da súa carreira, de galardóns como o Premio Goya, o Premio da Unión de Actores, o Premio Ondas, a Espiga de Oro da Seminci ou, en dúas ocasións, o Mérito a las Bellas Artes polo Ministerio de Cultura. Xunto a ela, subiranse ás táboas as intérpretes Nieves de Medina, Ledicia Sola e Alicia Armenteros.
A estrea absoluta do espectáculo terá lugar no Teatro Palacio Valdés de Avilés o día 16 de outubro, para logo viaxar a Carballo e aterrar no FIOT o sábado 25, na que será a súa estrea en Galicia.
O FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO (FIOT)
Máis de tres décadas creando teatro
O Festival Internacional Outono de Teatro (FIOT) é un festival que ofrece un programa comprometido coas artes escénicas e cos proxectos máis prestixiosos do teatro actual. Está organizado pola Asociación Cultural Telón e Aparte e conta coa colaboración do Concello de Carballo. Pola súa traxectoria, a calidade da programación, a variedade das propostas de intermediación cultural que ofrece e pola súa proxección, o FIOT sitúase como un dos festivais máis importantes de Galicia e referente cultural durante o outono: un mes completo de programación, con preto de 40 espectáculos e ducias de actividades paralelas, converten a Carballo na capital das artes escénicas da comunidade galega.
Desde hai 34 anos, o FIOT dá a coñecer en Carballo o traballo de compañías de referencia e de creadoras emerxentes. Mais, especialmente, busca atraer novos públicos ao teatro. O festival nace en 1992 como espazo para ofrecer unha programación de teatro de calidade na comarca de Bergantiños e impulsar unha estrutura creativa arredor das artes escénicas na zona. Desde entón, FIOT é o lugar de encontro entre artistas, compañías e programadoras, e aposta por estimular a creación e o traballo en rede tanto a través da oferta de espazos para residencias artísticas como da implicación, do propio festival, na produción e novos espectáculos, fundamentalmente de compañías galegas.
Nas súas pasadas 33 edicións, FIOT contou coa participación das compañías máis relevantes de Galicia e España, ademais do ámbito internacional, outorgando así espazo a numerosas disciplinas, novas linguaxes, xéneros e formatos; ademais de ofrecer estreas absolutas ou no territorio galego. Desde xeito, máis de 350 formacións e artistas presentaron os seus traballos no FIOT, con nomes tan salientables no marco do panorama escénico galego, nacional e internacional coma Blanca Portillo, Pablo Messiez, Rafael Álvarez ‘El Brujo’, Yllana, Ron Lalá, Pont Flotant, Titzina, Kamikaze Producciones, Compañía do Chapitô, Leo Bassi, Grupo Chévere, Timbre 4, Mofa e Befa, Xosé A. Touriñán, Quico Cadaval…
Ao longo da súa traxectoria, diversos recoñecementos acreditaron o intenso traballo do FIOT para achegar as artes escénicas do século XXI á cidadanía e recoñeceron o festival como unha das iniciativas teatrais do noroeste peninsular máis relevantes na actualidade. Entre outras distincións cítanse, ademais da ‘Insignia Cultural’ do ‘Observatorio de la Cultura’ da Fundación Contemporánea como mellor proxecto cultural de Galicia en 2022, o Premio da Cultura Galega 2018 no ámbito das artes escénicas outorgado pola Xunta de Galicia ou o Premio Galego do Ano 2018, entre outros.
