Escritora galega e nova busca que a exploten laboralmente?
Podería ser un anuncio por palabras nunha páxina de diario de tiraxe nacional.
Ás veces unha non ten máis que tomar distancia, ou non, para ver se as cousas arrefrían, por ver se se mitiga a vea crítica, pero… hai cousas das que se non se fala é como se non acontecesen e hai que falar, ou polo menos, escribir.
A dous días do 8M, un centro catalán, que recibe subvencións galegas, rulaba a seguinte mensaxe de mans dunha muller: “Bo día, coñeces a algunha escritora nova que queira vir facer Sant Jordi a Barcelona, pagando ela o desprazamento e nós pagamos unha noite de hostal? Poderá vender libros nas Ramblas, diante do Centro Galego o día de Sant Jordi. Confirma”.
Vale, partamos de que o “convite” vén dunha persoa en particular, que está curiosamente na directiva do centro, e digo eu, non é alguén que representa a toda a entidade?
A nova pescounos co pé cambiado, as mans na cabeza e unha morea de improperios no bico. Era posible tal mensaxe? Era posible tal atropelo, tal fachenda á hora de expor un método de explotación e que esa mensaxe levase palabras como “escritorA” e “novA”? Que se supón, que as escritoras novas non comen, non teñen facturas que pagar, que, ademáis de cobrar con sorte un 10% das vendas das súas obras, teñen que ir vendelas de sol a sol, teñen que pagar as súas dietas noutra comunidade cando queren promocionar a súa obra e, por riba, teñen que dar grazas de que lle poñan un cuarto nunha pensión?
Fagamos contas: un voo ida e volta a Barcelona a poucas semanas de Sant Jordi, máis transporte, máis dietas, máis grazas que che van poñer unha mesa para que vendas os teus libros, máis carrexa os teus libros a poucos que queiras vender, máis grazas que che poñen unha cadeira tamén, e con sorte un parasol= vendiches cinco libros, dos que carrexaches trinta, mellor dito, dos que facturaches trinta porque a pouco que pesen e a pouco que levases, non van en equipaxe de man, ale! Máis gastos! E os billetes 180€, a manduca 50€, e o que lle gañaches aos libros,… con sorte 10€. Se vives en Barcelona, pois igual non che importaría ir, pero se tes que ir dende Galiza, pois case que mellor que quedes na casa, non? Onde queda o prestixio como autoras, onde queda o prestixio do sistema literario galego? Nós faríamoslle iso a unha escritora catalá? Diríamoslle vén pola cara, vas poñer ti o material, o traballo e o transporte, nós pagámosche unha noite no hostal máis achegado ao concello que propablemente nos custe uns 50€ sen almorzo? Non, verdade, pois igual de ridículo e obsceno soa que sexa do revés. Preguntemos por aí, canto cobran xs autorxs que veñen ao Poetas Dinversos da Coruña? Ou veñen polo caldo? Coido que non.
Poñamos tamén negro sobre branco, segundo a resolución do 2 de novembro de 2023 a Secretaría Xeral da Emigración resolvía que se lle concedera entre outras entidades ao Centro Galego de Barcelona 9855€ en calidade de axuda para obras, adquisición de instalacións e conservación do patrimonio cultural. É pois a literatura galega un patrimonio cultural ou non o é? De selo, a ver se se vai notando un pouco en que se gastan os nosos cartos.
Se a isto lle sumamos que as axudas de mans da Xunta de Galicia á edición en galego e ao sector literario en xeral son exiguas ou case inexistentes, diremos que somos resistencia malia a todo, pero unha cousa é ser resistencia e outra moi diferente é transixir coa explotación.
O acto comezou co saúdo de Inés Lozano Carral, presidenta da Asociación Cultural de Pino.
A continuación, Martiño Maseda realizou a lectura do Manifesto da AELG polo Día de Rosalía, cuxa autoría nesta edición correspondeu ao escritor Carlos Callón.
Deseguido tivo lugar a entrega de premios ás autoras galardoadas no III Certame de Caligramas CONSTANZA DE CASTRO:
Laura Sánchez Castro, gañadora do segundo premio pola obra Engrañaxes, non puido asistir ao acto, mais si achegou un vídeo onde, ademais de ofrecer a súa gratitude polo premio, contou brevemente o seu caligrama.
A que si estivo presente en Pino para recoller o galardón foi Patricia Torrado Queiruga, gañadora do primeiro premio pola obra súa Última noite en Caldaloba, quen tamén ofreceu unha breve explicación do seu caligrama, ao tempo que salientaba a súa gratitude porque Pino, e a Terra Chá, xa formaba para da súa memoria do corpo (emulando palabras do escritor de nacenza chairega, Xesús Rábade Paredes).
Rematada a cerimonia de entrega de premios, varias mulleres presentes participaron na actividade Enmarcando a Rosalía, na que realizaron a lectura de textos rosalianos e deixándoos adheridos nun cadro coa imaxe de Rosalía de Castro.
En varios momentos do evento contouse coa interpretación de pezas musicais a cargo de Avelino Roca acompañado polo grupo de música de nenas e nenos de Pino.
GALERÍA VIDEOGRÁFICA
*Autoría das imaxes: José Manuel Pena Regueiroe Martiño Maseda
Cando morra, se non me estourou o corazón de tanto amar á miña xente, seguro que cando me abran a tapa do peito e separen as costelas para trasplantar o órgano dos latexos atoparán a pegada indeleble da súa palabra, dos seus xestos, da súa fala.
Teño na memoria da pel, tatuados groliños de ensinanzas.
Nena, para enxertar hai que facelo antes da primavera, cando as árbores teñen aínda a saiva durmida, para que lles dea tempo a recompoñer a ferida. Aquela nena tiña só cinco anos, mais xa con tres ou catro ía da súa man inmensa, porque todos os avós son de mans inmensas, ao monte e logo de apañar o batume sentabamos sobre unha laxe, cos ollos pechados para recoñecer as aves polo seu canto, e cando os abriamos a recoñecelos polo seu voo ou polos saltiños entre o mato.
Para saber se o forno está quente, ten que a pedra virarse branca.
Temos que coidar da natureza se queremos que ela nos protexa a nós.
Nunca deixes que un home te manteña.
Estuda, viaxa, soña e loita polo que creas xusto. Lembra que malia que naciches en democracia a vida vira pronto, tolos sempre os houbo e xente aleitada no odio tamén.
Estas pílulas viñan a ti tiveses a idade que tiveses e no momento menos esperado, pero quedaron coma as espiñas dunha roseira, incrustadas na carne.
Pasamos fame e soubemos de escapados que o único delito que cometeran fora o de loitar polos seus, ser críticos ou creativos.
Dentro daquela humildade levaba con fachenda o oficio, pois sempre se creu da estirpe sagrada dos carpinteiros, que aprendera do pai e do avó. Escoitaches como fala a madeira?
Fuxía da escola porque o obrigaban a falar castelán, porque naquela casoupa pequecha, coas fiestras rotas, os pés descalzos, cheos de piollos e apertados non se estaba nada ao xeito. E porque fóra, sempre había mil aventuras por descubrir, mil cousas por facer, e el era armadanzas nato.
Co seu primeiro soldo na emigración a Huesca mercoulle un abrigo á nai e logo cos aforros fíxolle unha casa, ben a merecía, despois de criar sete fillos e vivir de alugueiro toda unha vida nunha vivenda de chan terreo e separada do gando por unha cortinaxe.
No tempo da vendima hai que apañar as uvas pola fresca, pero en días solleiros. E tinxir os dedos das cores do outono e recadar noces coma un esquío para triscalas no taller ao longo do ano.
Toda muller ten que saber empregar unha navalla.
No tempo da matanza só se pode sacrificar un animal por aldea e día, pois se se escoitan uns aos outros tómaselles o sangue.
Fai o ben e non mires a quen. Esta última, moitas afrontas lle ten granxeado coa avoa: “ pero home, agora que teñen cartos vailles cobrar as portas e as ventás que lles fixeches”. A resposta era sempre a mesma: “saben que me deben e saben onde vivo, mais se non queren pagar, diosllelosempreste para a botica”.
Morto o caudillo, comprometeuse cos ideais dunha Galiza nacionalista e internacionalista e concorreu ás mesmas nunha listaxe municipal. O día daquelas eleccións primeiras, o cura da parroquia sacouno fóra do colexio, amosoulle un revolver e díxolle que “hai cosas de las que es mejor no hablar y otras que no debes criticar”. Logo dunha pequena liorta e uns cantos golpes, polo ben e o descanso da muller, deixou a política.
Vía as corridas de touros só por ver se ese día había sorte e algún animal acometía a un tolo imprudente. E como lle gustaba escoitar cantar á Faraona, e eu con el, embelesados ollando a forza daquela muller sen pelos na lingua.
Naquela casa sementada de labras de madeira a cadela aleitaba uns gatiños orfos, as gatas baixaban pescar á seca e aprendiamos a ir ás mariolas antes incluso de saber nadar. Sempre había un prato quente para calquera que chegara pola porta, fose da etnia que fose, un tractor listo para quen o precisase ou unha vaca para prestar coa xugada.
Incitador desta voracidade bibliográfica que me asedia, os domingos eran días de festa. Cada domingo un libro. El que só cría no deus dos seus pais, detractor de todos os cregos, agás do seu amigo Xoanxo, acubillou contra si unha familia que desque el non está esgazou falta de fondo e forma.
Se algún día queres ser nai e o es, críao como quixeras que te criaran a ti.
E como a súa lembranza sempre me galopará no peito, hoxe, no que sería o seu 97 aniversario, rosca e viño doce, alimento de eternidade.
Como a realidade é terriblemente teimosa en impedir que deixemos de conmemorar a data do 25 N, Día Internacional da Eliminación da Violencia contra a Muller, desde Culturalia GZ tamén teimaremos en enfrontar esta continxencia negativa a nivel social, que ten como vítima principal á muller, coa palabra loitadora que representantes do eido literario, artístico ou educativo achegan para armar unha publicación diversa e comprometida como a que conforma esta pequena obra dixital.
25 NVoces contra o machismoxunta nun único berro a vontade e o compromiso de nove autoras que desde a súa perspectiva singular buscan afianzar a forza colectiva necesaria para rematar de maneira definitiva contra a lacra secular do machismo. A arte, a través da imaxe ou da palabra, de Andrea Fernández Maneiro, Lourdes Maceiras, Mariña Maceiras Segovia, Adolfina Mesa, Carlota Millor, Silvia Pardo Galdo, Clara Pino, Silvia Tasende e Patricia Torrado Queiruga.
Cando era pequena apuntáronme a ballet, tiña os pés planos e había que compensar esa tara, domear eses pés que medraran salvaxemente e sen aterse ás normas establecidas, eu sempre fun de medrar na marxe, sen aterme ao que o mundo esperaba de min. No pouco tempo que botei naquelas clases descubrín que sempre hai quen poida pisarte incluso sen querer, polo mero feito de que entrou no teu espazo de execución.
Hoxe entraron nese meu espazo de conforto para dicirme o que se esperaba de min no meu posto, que non opinase cando non se me pedise, que non fose crítica (algo intrínseco a min dende que abrin os ollos ao mundo), que non estaba en posición de modificar nada, que as cousas eran así porque así tiñan que ser e eu… pois limiteime a ser eu, a sacar a katana de paseo, afiada e a non deixarme pisar, porque se hai algo que non sei ser é hipócrita, dáseme bastante mal e procúrame males que non estou disposta a soportar.
Os piropos foron dende “sindicalista”, “defensora de preitos pobres” a “bruta” no xeito de falar, porque se son un lindo gatiño non podo rabuñar. Síntese, os felinos rabuñan de sempre, é intrínseco a eles, vai na pelaxe, no xeito de estar no mundo, na especie.
Tiven que explicar que se unha persoa me falta ao respecto telefónicamente non vou ser eu quen lle ature os seus desatinos e se teño que dicir “porque me sae da cona”, dígoo coa mesma fachenda de quen se sabe de sangue violeta. Porque tampouco teño porque soportar de ningunha maneira que cando se fala do meu traballo se me faga a comparativa de “podes facer moi ben o teu traballo, por poñerche un exemplo: é como se lle comes o potorro ou lla chupas ben pero non sacas produción” e quedar calada, non podo, porque non son así, e porque non son prostituta, porque probablemente aínda que el me diga que ese comentario llo podería facer a un compañeiro home non é un comentario que se lle deba facer a ninguén. A katana veu de volta para a casa, ensanguentada, lévoa sempre comigo, apertada ao corpo, porque nin os domingos se pode deixar sobre a mesa, porque nunca se pode baixar a garda, porque se o meu carácter fose outro, probablemente o encontro de hoxe me fodese o domingo, mais… deume para escribir. A miúdo penso que se a xente coa que topo fose consciente de que o que di a retrata, de que está cunha francotiradora da palabra, seguro andarían con máis tino, porque unha só baila con quen lle sabe sacar o punto na fiada e xa hai tempo que decidimos que non é agora o home quen ten que levar o paso, así que dansemos. E ti, se me les, agradecida polo monólogo, mais neses casos non se aprende moito.
