A Comarca da Terra Chá, horizonte megalítico de moitas lendas. As estructuras megalíticas constituen unha das parcelas menos coñecidas do noso patrimonio. Os Concellos do sur lucense, contan cun importante conxunto de túmulos e necrópolis, sendo a maioria das veces tapado pola vexetación, o que dificulta distinguilos na paisaxe.
A construcción destes enterramientos como primeira humanización na nosa paisaxe galega, adaptando o medio o home.
Megalitismo galego entre os milenios V e III a.c. Nalgunhas mámoas e covas aparecen restos do que poderían ser pinturas.
Fai máis de tres mil anos, no Neolítico, os antigos poboadores de Galicia, enterraban os seus líderes e clans, en tombas construidas con grandes lousas de granito, e cubetas de terra, e con forma de mama, por iso en Galicia reciben o nome de mámoas.
Case en tódalas aldeas atopamos, penedos, Outeiros, fontes, castros e mámoas, que son propiedade de seres míticos. Arqueoloxia e xenética, demostra que esta era unha zona compacta no paleolítico en Galicia, ó seu núcleo orixinal a poboación Céltica, que seguindo ao norte chegou a Irlanda.
Cantas lendas viven na nosa terra, dende a beiramar ata as altas montañas orientas.
A mámoa de Amenido, aparece na noite maxica de San Xoán, un feixe de galiñas e pitos de ouro, conta a lenda que enfeitiza, que sean debaixo do dolmen.
O MONTE DO CEO.
Danza reveladora doutra harmonía, carballos centenarios, fermosas fervenzas, xoias da natureza, benvido sexas viaxeiro, sentirás no ánimo a vella historia; a danza da treboada nos vellos carballos, sinfonía máxica.
Máxico País ergueito ante min, pingas de auga sostidas nunha folla, paixón litúrxica ,algarabía collida en desexos,alí onde o vento é a música para o espírito.
Espertan os ríos, alí onde nacen vellos, e deixan obrigas, tesouros do noso rurai, plantío novo, prender a alma con fios verdes, e ser somente libres.
A paisaxe vai pegada ao cristal da vida, nun tren de cantigas novas; Mámoa de Amenido que soia quedache na antiga carballeira, achegase a tí a lenda do medallón perdido, e a pita de ouro cos sete pitiños.
Ana Mar Fraga Rábade.
,