CASTRO D
E VILAPENE. CONTANDO AS PEGADAS CELTAS.
VILAPENE.
Parroquia do Concello de Cospeito, na Comarca da Terra Chá, aldea pintureira cunha vida tranquila. Como en tódala Comarca, contamos con restos da cultura castrexa, entre estos o castro de Vilapene, non disponemos se datos, pero puido ser habita
do no secúlo VI a.c., non quedan apenas vestixios neste momento, o castro quedou soterrado polo tempo e pola man do home. Situado nk lugar máis elevado da parroquia, estratéxico para a defensa da comunidad castrexa.
Nas miñas lembranzas de cando nena, están as engrobas as covas, que servían de saída de emerxencia, aló polo
ano 1966 lembro unha casa, mellor dito os seus restos, nela os veciños facial honrra os difuntos, cando falecia un, a ofrenda era comer pan e queixo na súa memoria, dentro da formación circular de pedra había terra, enrriba da mesma poñian palla e unhos manteis, e deseguido comíase.
O castro era unha pequena defensa cara o exercitoromano.Debido a cristianización da man dos mesmos, foi levantada como en moitos outros castros a Igrexa de Vilapene,desta maneira as festas paganas; pasaron a ser cristianas. Aquí xace a historia.
VEÑO CONTARCHE.
Veño dunha aldea da chaira para contarche, que ali os ventos zoan manos e agariman, onde as lágoas fan de espello, o bico da herba ten a frescura dos tempos.
Lembro os Irmandiños cando paso ao carón da torre Caldaloba, na Pena Branca de Cospeito agarda a fada das fontes, na fraga de Sapiñeiros miro como a premeira vez a pedra dos Mouros.
Na lágoa de Cospeito sae o camiño a lenda do pobo de Valvarde; Veño do castro de Vilapene, sento un pouco no vello cruceiro, camiño cruz abaixo cara o río do fulin, e pouco a pouco chego a Ponte do Bao.
Traio no vento ,o recendo do trigo do muiño da Consueliño, da pedra e do rosmar da vella peneira, daquela presa chea de troitas, a lembranza do meu pai collendoas a man, cando eu era unha nena.
Veño dos tempos pasados, de xente de antes, de cómaros verdes,teño que contarche o asubío dos homes cando acababa a tarefa, ¡ ufaban nas eiras !
Veño de grandes estivas, de fouces segando e de mallas nas eiras, do pai cantando e da avóa levando o compás coas pernas. Veño da Terra Chá, de suaves lombas, de verdes prados, de xente que garda o frescor dos tempos, traio o ouveo do lobo nas noites de lúa chea.
Ana Mar Fraga Rábade.