Non vou negar a miña afección polas novelas de vaqueiros na época de estudante de bacharelato na cidade das murallas. Máis ca un simple entretemento — motivo polo que as lía— foron o caldo de cultivo da miña posterior lectura, que non sei se definir como compulsiva ou convulsiva.
Antes de interesarme polos pistoleiros, pola dura vida na fronteira de Texas ou polos buscadores de ouro de Dakota do Sur, as miñas lecturas estiveran marcadas por Verne, Stevenson ou Enyd Blyton. Mais ao chegar a Lugo estes autores deron paso a Estefanía, e Kane, entre outros. As noveliñas do oeste eran as máis accesibles para o meu peto e tamén para os dos meus colegas de lectura, cos que, naturalmente, intercambiaba as xa lidas. Así evitabamos ter que ir ao kiosko habitual cambialas por unha ou dúas pesetas e, no seu canto, podíamos destinar ese diñeiro aforrado para mercar algún Celta curto, que vendían soltos e, con algo de sorte, incluso algún Ducados.
As rapazas, pola súa banda, seguían un ritual semellante coas novelas gráficas da escritora de Viavelez, Corín Tellado; historias de amor e celos que circulaban con igual intensidade entre as manas das lectoras. Moitas veces me ten tentado o demo mercar algunha, pero dábame vergoña. Que dirían os meus amigos? Naquela época no que o xénero marcaba tanto a nosa vida, era de ousados, un mozo ler unha novela de Tellado ou viceversa, unha moza ler a Estefanía. Acababas sendo sinalado como marica ou marimacho.
A lectura deste tipo de literatura, se así lle podemos chamar, duraría un par de anos, sempre alternada coas lecturas obrigatorias ou aconselladas por parte da profesora de Literatura. Lecturas que te engachan como pode suceder coa droga ou o alcohol e que algúns non foron quen de superar ata que Deus ou o demo —vai ti saber—os veu veu chamar.Tal era o caso de Venancio, un veciño meu. Un caso, podería afirmar, malia non ser psiquiatra, clínico. Cando eu estaba na idade da puberdade el xa era maior, polo menos pasaba do corenta, desde o meu punto de vista de púbere, un ancián.
Venancio sempre ía provisto, como mínimo de dúas novelas asomando nos petos da súa chaqueta ou gabán. Un pouco a imitación do gran escritor de Lugo, Ánxel Fole, que a cotiá levaba a metade do diario “El Progreso”, fóra do peto. Un amigo meu de Oviedo, gran admirador do poeta e cuentista Fole, sempre que falabamos del, lembrábame esa comunión entre o diario de Lugo e o escritor, que por outra parte era articulista do mesmo.
Venancio, amigo da familia, tenme convidado moitas veces á sua casa para presumir de biblioteca. Unha biblioteca única e exclusivamente formada por este tipo de novelas, coa excepción de “El Quijote” e “Los Miserables”. Estefanía, Keith Luger, Silver Kane…, ateigaban os andeis daquel peculiar santuario de letras, arca do saber ou xardín de libros. Calquera desas definicións nos podería valer para describir aquel cuarto con cheiro a humidade, tinta e madeira vella.
Co paso dos anos as historias foron calando tanto na súa alma que comezou a falar e a actuar como un personaxe máis dos seus amados autores. Tan pronto era un forasteiro acabado de chegar a un saloon de Dodge City: —Esta vila está chea de tramposos e buscavidas —berraba ao entrar no café de Vicente e pedir un whisky, que viña a ser unha cervexa San Miguel rebaixada con gaseosa “El Castillo”; gaseosa elaborada na vila, mesturando auga cunha especie de pós na fábrica de Emilio Pol. —A vida é dura na fronteira, amiga —soltaba cando, sentado nunha cadeira tomaba un viño mentres no televisor botaban “El Virginiano”, un ama de casa entraba na tenda de Hortensio mercar garavanzos ou bacallau e se queixaba do prezo. E así, para cada situación sempre tiña algo que dicir.
Aínda se segue a falar hoxe na vila daquela mañá de domingo de feira cando un labrego rifaba cun tratante por un trato de gando e apareceu el co seu elegante gabán. —Aquí só hai unha maneira de resolver isto, un duelo. Eu podo ser unha testemuña, a outra, coida que D. Manuel, o cura, pode ser a persoa máis axeitada. De paso aproveita para suministrar o derradeiro mandamento ao que teña a mala fortuna de caer con honor. Os feirantes miráronse, mirárono, e botáronse a rir. Pero el non ría. Levou a man ao bolso do gabán e sacou… “Leyes de plomo” de Marcial Lafuente Estefanía. —Aquí está a lei do Oeste. A ver se vos instruídes algo. Así saberedes como se resolve unha disputa entre homes de honra.
Venancio, que por certo nunca deu un pau á auga, seguiu no seu mundo de cabalos, pistoleiros e foraxidos. Nunca pisou Kansas nin Texas, pero no seu corazón ata a súa morte, ocorrida pouco antes de rematar o século pasado, seguiu a ser o último cowboy de Castroverde.
Terá lugar unha ofrenda floral ao pé da súa escultura, así como un recital poético popular, aberto a toda a xente que queira participar con poesías, cancións ou calquera outro texto relacionado co gran poeta chairego.
O apartado musical correrá a cargo de CARLOS GÓMEZ OSA.
· SÁBADO 13 DE SETEMBRO – ÁS 20:00 HORAS
NO AUDITORIO MUNICIPAL (Entrada de balde. Haberá que facer a correspondente reserva ben na páxina web do Concello, ben na Casa da Cultura de Vilalba)
Imaxe da autora recollida do seu espazo na AELG. Autoría: Distrito Xermar (2022)
A obra da sonense Patricia Torrado Queiruga, que recibirá 7.000 euros e verá publicada a súa creación, foi a elixida polo xurado integrado por figuras de prestixio cultural e académico
O xurado do LI Certame Literario do Concello de Vilalba vén de facer público o seu ditame, proclamando como gañadora a obra Nakba, presentada baixo o lema “Coma quen lambe a ferida”, e cuxa autoría correspondeu á escritora e poeta Patricia Torrado Queiruga.
O certame, o máis antigo de Galicia e tamén un dos de mellor dotación económica, está recoñecido como unha das grandes citas da creación literaria no país. A gañadora desta edición recibirá un premio de 7.000 euros, ao que se suma a publicación da obra.
O xurado estivo composto por figuras de referencia do ámbito cultural e académico galego: Darío Villanueva, membro da Real Academia Española; Ramón Villares, catedrático de Historia; Xulio Xiz, xornalista; Fidel Fernán, director do Grupo de Radio Principal; Luz Airado, avogada e poeta; e Andrea Fernández Maneiro, poeta e gañadora da edición anterior.
A alcaldesa Marta Rouco destacou “a importancia de manter vivo un certame que forma parte da identidade cultural de Vilalba e que é, ademais, un referente en toda Galicia polo seu prestixio e pola súa aposta decidida pola creación literaria”. Engadiu que “detrás destas cinco décadas de historia hai un compromiso claro co talento, a cultura e a palabra escrita”.
Pola súa parte, a concelleira de Cultura Mónica González puxo en valor a calidade da obra gañadora e da propia convocatoria: “o Certame Literario de Vilalba demostra ano tras ano a súa capacidade de atraer voces potentes e diversas do panorama literario galego. Este premio non só promove a creación, senón que tamén proxecta o nome de Vilalba”.
A traxectoria da gañadora
Patricia Torrado Queiruga (Porto Son, A Coruña) é licenciada en Filosofía pola USC, museóloga e experta en conservación e restauración do patrimonio pola UAH, ademais de contar con mestrados en Xestión Cultural e en Relacións Públicas e Protocolo pola UPO.
A súa traxectoria literaria está avalada por numerosos recoñecementos, entre os que destacan:
Primeiro premio do Certame Manuel Murguía de narracións breves (2020).
Primeiro premio do III Certame de poesía Torre de Caldaloba (2020).
Primeiro premio no III Certame de Caligramas Constanza de Castro (2023).
Primeiro premio no XI Concurso de Poesía Albariza de Artes-Concello de Ribeira (2024).
Segundo premio no XXIX Certame Francisco Añón de Poesía (2025).
Ademais foi galardoada en varias ocasións nos Certames de Microrrelatos do Día do Libro de Vilalba, nos que acadou distintos premios entre 2019 e 2022, así como noutras citas literarias de relevancia.
Sen esquecer as súas colaboracións con artigos de opinión en espazos de información variados como La Voz de Galicia ou na súa sección DEMIURXIA en Culturalia GZ.
Imaxe das persoas integrantes do xurado no LI Certame Literario do Concello de Vilalba, acompañadas da alcaldesa Marta Rouco
*A información para realizar esta nova foi recompilada principalmente na web do Concello de Vilalba
Buck Mulligan, erguido sobre a torre Martello en Sandycove (Dublín), cunha cunca de barbear, un espello e unha navalla converte o acto cotián do afeitado nunha parodia da eucaristía. “Introibo ad altare Dei”, proclama, asumindo o papel dun sacerdote irreverente.
A non ser que queiramos deixar que a barba medre libremente, todos os homes acabamos por someternos a ese pequeno sacrificio que é o afeitado. Un acto de reafirmación pero tamén de lembranza do paso do tempo, de que todo cambia. A navalla borra as pegadas do día anterior e o espello vainos amosando engurras discretas, novas sombras, olleiras dunha noite sen durmir. Sinais que evidencian que cada mañá somos un pouco distintos.
Confeso que detesto afeitarme. Durante moitos anos permitin que a barba se apoderase do meu rostro, decidín non domesticala e acabou formando parte da miña personalidade. Unha mañá ao tratar de arranxala fóiseme a man e tiven que retirala por completo. Desde aquela non volvín deixala. Moitas veces o teño pensado, pero non soporto esa fase intermedia de tres ou catro días de pelo rebelde, sen identidade, que quere ser fraga pero é unha inmunda sombra. Obviamente, para chegar a ser barba florida hai que pasar esa fase. E non estou disposto.
Agora rasúrome cada dous días por recomendación do barbeiro. “Non é bo para a pel facelo todos os días; chega cada dous”, recomendoume coa sabedoría do seu oficio. Non sei se ten razón ou non pero fíxenlle caso. Cada vez que toca reencontrarme co rostro e borrar o que foi e preparar o que será e a espuma empeza a cubrir o meu rostro de branco, como unha máscara eucarística, lembrome do protagonista do “Ulises” enriba da torre Martello e repito mentalmente coma un mantra profano: “Introibo ad altare Dei”.
Porque, malia non ser do meu agrado, barbearse non só é cuestión de estética, é un ritual, un xeito de recoñecerse, de pasar por este mundo e, ás veces, de reconciliarse.
En Albá, Santo Xusto e Coence (Palas de Rei), o 5 e 6 de setembro, o festival SON D´ALDEA. (Inscricións e programa en https://sondaldea.es/).
E non esquecer que a Fundación Eira da Xoana organiza o 23 de agosto unha Homenaxe ás vítimas da represión, sen Altri (https://eiradaxoana.gal/).
En cambio este ano non se poderá desfrutar dunha das citas fundamentais do verán da Ulloa, o FESTIULLOA. Agárdase que Quercus Sonora o retome para o ano próximo, salientando todo o que esta asociación de Antas de Ulla fai pola cultura e a conservación do patrimonio natural da Ulloa.
O domingo 24 de agosto ás 18,30 h presentarase, no salón de actos do Centro sociocultural de Monterroso, o libro ULLA, ULLOA, ULLOÁNS, editado pola Editorial Medulia e que abrangue 17 poemas de poemas do poeta monterrosino residente en Irlanda Marco García Vaquero. Na presentación intervirán o autor, Xosé Luis Santiso, Jesús Otero Calvo, Esperanza Díaz, Alba García e Francisco Pardo. Contarase coa actuación musical da Escola Infantil de Gaitas de Falcatrueiros.
