O vindeiro venres, 18 de novembro, ás 19:30 h celebrarase no salón de actos da Casa de Cultura de Vilalba a Presentación-Recital do poemario intraGUERRAS, de Beatriz Dourado. O acto organizado por Culturalia GZ, coa colaboración do Concello de Vilalba, contará coa participación da citada autora, acompañada de Martiño Maseda, administrador de Culturalia GZ.
Unha muller colle da man a unha nena, pequena, duns cinco ou seis anos. Óllanse e sorrinse, unha porque a quere ensinar, a outra porque goza do que comparten. O primeiriño é apañar as flores que medran cando xa se extinguiu a primavera, cando xa as árbores perden a súa cor. Os monllos dispostos sobre o banco de pedra da casa vella, o gato rebuldeiro frétase coas floriñas que quedaron sobre o mandil da avoa, ela coa fouce cortou un anaco de xesta para tecela e logo espetar flor a flor as cores do recordo nunha coroa festiva.
Cando eramos cativas, os cemiterios eran un lugar para mulleres, as avoas, nais, irmás, fillas, parellas, eramos as que limpaban nichos e sepulturas, as que colleitabamos as flores, facíamos os arranxos, as que acendíamos as candeas, as que rezábamos todo o que nos ensinaran outras antes ca nós sen cuestionar crenzas, versículos ou tradicións, as que levabamos xs máis pequenxs con colares de zonchos; por cada castaña, unha ánima liberada.
Eu son das que volve aos cemiterios, porque son lugares que no mesmo silencio falan aos catro ventos de historias malogradas, de soños e esperanzas, de amizade, de amor. Son das que esculca con curiosidade, porque as mans e as olladas de quen por alí discorre tamén fala do mundo que somos e do mundo que formamos.
De cativa, a avoa falaba coa sogra cando lle limpaba a sepultura, un resumo anual devagar neses intres que compartían unha coa lembranza da outra. Sempre me chamou a atención que a avoa se fixese cargo da sepultura da sogra e non da de súa nai, da que se ocupaba a súa cuñada, o herdo da memoria ía sempre de muller a muller, custodias vivas dos recordos dos que xa non estaban. Eu agora falo co avó cando limpo a súa sepultura e a través da friaxe da pedra mándolle a pouca quentura que podo a aqueles ósos que quixen tanto, porque me sei vixía dos seus recordos, herdeira de segredos, loitas e medos; é por iso que o meu fillo fala do bisavó como se o tivese coñecido, aleitar no recordo é tamén un herdo feminino.
Este sábado, 5 de novembro, ás 17 horas, na Casa-Museo Manuel María terá lugar a representación teatral da obra A VIAXE DO SEÑOR LÓPEZ, dirixida para nenas e nenos a partir de 6 anos e público familiar
Sipnose: O Señor López é unha persoa solitaria, triste e gris. Un día calquera acontécelle unha desas cousas solitarias, tristes e grises tan característica do mundo dos adultos e a partir dese momento todo cambia. Monta unha compañía de teatro. Aprende a contar chistes. Fala idiomas inventados. Viaxa nunha balsa por un mundo cheo de cores e alegría. O Señor López convértese nun paxaro-inuit.
A peza está protagonizada polo actor e dramaturgo lucense Rubén Pérez Pombo.
É necesario reservar a entrada previamente (prezo do billete: 2 euros) no enderezo electrónico contacto@casamuseomanuelmaria.gal ou no whatsapp 698177621.
Aproveitamos tamén para vos adiantar as próximas actividades: -sábado, 12 de novembro, ás 20 horas, concerto de PARAÍSO CANTO -sábado, 19 de novembro, ás 20 horas, concerto de UXÍA & GERMÁN DÍAZ -sábado, 26 de novembro, ás 17 horas, PACO NOGUEIRAS con C@nto contigo!
Todos os anos, pasados xa uns días do San Froilán, por iso de fuxir da barafunda, Dositeo e mais eu citámonos nun restaurante de A Milagrosa para comer o polbo e de paso relembrar tempos pasados.
Dositeo, un home xa rondando os oitenta, que na súa época foi tratante de gando, despois de ser albeite ( entenderase máis adiante esta mudanza), é un home moi falangueiro e co que presta estar de parola. Sempre ha saír da súa boca algunha anécdota ou historia, a maioría das veces algo novo; non é dos que ten unha ducia de contos e os repite unha e outra vez.
Pero Dositeo ata os trinta anos foi un home totalmente diferente, nada tiña que ver co que é hoxe. Ía tempo que non falabamos do seu pasado, pero o mércores desta semana (poida que pola proximidade de Todos os Santos), mentres estabamos meténdolle o dente a un exquisito polbo, veu a colación a súa etapa de mozo.
Dositeo, coma xa dixen, antes de ser tratante foi menciñeiro. Xa de pequeno, era fillo de labregos, amosou uns dotes especiais cos animais. Conta que cando tiña oito anos enfermoulle un gatiño a quen lle tiña moito agarimo. Ninguén daba nada por el, ata que colléndoo no colo e despois de facerlle uns masaxes, o gato deu un chimpo e empezou a rebrincar pola aira adiante. Logo virían outras curacións, e dos animais pasaría ás persoas, ata ser o curandeiro máis famoso da bisbarra.
Patricio de Ermida, un mozo da súa idade, tratante de gando, e mais el, eran inseparables. Axudábanse nos traballos do día a día e por suposto cando tocaba xolda, alí estaban os dous. Mesmo ía para dous anos que casaran na mesma data e con dúas irmás, veciñas da aldea do lado, polo que, á parte de amigos, eran cuñados.
Un serán, Patricio, ao chegar da feira de Meira, comezou atoparse mal. Chamaron o médico e cando este chegou, atopouse con un home tumbado na cama que apenas tiña pulso e totalmente inconsciente. Despois de auscultalo, díxolles que non había nada que facerlle, que estaba morrendo, por unha doenza cardíaca e que o mellor que podían facer era chamar o crego. Nisto que se lembraron do cuñado e aló foron con el, que chegou ao mesmo tempo ca Don Eduardo, o párroco. Déixeme un momentiño, díxolle Dositeo, a ver se podo arranxar eu a doenza. Tempo terá vostede para despedilo deste mundo.
Dositeo entrou todo apresurado e ao cabo de media hora saíu abrazado ao seu amigo, e case berrando da ledicia que traía, amosoulles a Patricio, afirmando que estaba coma novo, coma se fose outro home. E nunca mellor dito, Patricio era outro; tamén, desde ese momento, Dositeo era outro.
Desde as primeiras palabras que dixo Dositeo, os presentes déronse conta de que pasaba algo raro, non parecía o mesmo. Cousa que se confirmou cando fixo o mesmo Patricio, que xa totalmente restablecido, empezou a falar coma se fose o seu cuñado e amigo. Resulta que para salvalo, tiveran que intercambiar o espírito.
—Imos ver, Dositeo. Pero que foi o que realmente pasou aquela noite? —pregunteille cando xa estabamos na sobremesa.
—O que sempre dixen. Alguén lle botou o mal de ollo na feira de Meira e a súa alma xa non servía para estar no seu corpo. Ou se ía ao máis alá ou buscaba outro acubillo nestes lares.
E deste xeito foi coma Patricio pasou ser o albeite máis cotizado da zona, ata que hai cousa de dez anos, desta si, deulle un infarto e marchou para o outro mundo. Dositeo, desde aquela empezou ir de feira en feira, ata que se xubilou, tratando, principalmente, con gado vacún.
—E non volviches a sandar ningunha vaca máis? —inquirinlle.
—Cama cho conto, meu amigo, nin se me pasou pola cabeza tentalo. Sería de loucos. Eu coma xa sabes o que me ía era andar de feira en feira —respondeu cun pícaro sorriso.
Son atravesado por un soño. En contorna hostil, éme negada a oportunidade. No subconsciente, mundo que treme en nós e nos abanea, traizoeiro. Golpea o soño no sono e amosa fenda ancheada. Fenda pola que foxe, non entra, a luz que teima en resistir, mais que na súa fuxida achega as sombras insinuadas dun camiño.
Acometen de cando en vez pesadelos que o remexen todo e que nos invitan a cambios de perspectiva. Que na súa fereza aniquilan partes de nós, parcelas que deben ser arrasadas.
Tralo impacto violento, quedan as miradas tremendo. E custa enfocar de novo a figura espida da esperanza.
Creo que debo confesar, antes de escribir sobre O que fica fóra, a miña debilidade por Manuel Rivas. El é un dos primeiros autores que comecei a ler en lingua galega. Linlle e léolle narrativa, ensaio, artigos de prensa, e, sobre todo, Poesía –se é que esta última non se filtra tamén no resto de xéneros cultivados polo escritor-. Devezo sempre, sempre, por escoitalo recitar. Aínda hoxe manteño nítida a imaxe do poeta nun dos seráns do pasado xullo, inaugurando o ciclo Versos na Barraca en Lugo, protexido pola nosa muralla, vixiado desde o ceo polos guindastres, mantendo desafiante a flor de toxo na man.
Acáelle ben o branco a esta obra que pouso e aloumiño entre as miñas mans. Quen logra resistir ao branco? Todo está coidado ao detalle na edición de Apiario: a encadernación, a textura e calidade do papel, a distribución entre os poemas imprentados e os manuscritos e, mesmo, a exclusión do paxinado. Este libro, coma o mar, non quere pecharse nin se pecha. Este libro “anda ás ceibas”, moi dentro de quen o le.
O libro respira. O libro é un ser vivo. Déixase acariñar mais non atrapar. Por veces semella un ser mariño –“a náufraga que camiña no mar con pés de la”-, deixándonos algo de salitre na boca. Outras, muda as branquias por pulmóns, “abrindo galerías no manuscrito da terra”, na procura dalgún faro que nos devolva a vista, nesta cegueira perpetua dos nosos días. Porén, a metamorfose non quere ceder e a vida amosa a súa capacidade de redución, case até a extinción, para dicirnos en clave de haiku, que “pobre, pobre/ é non ter/ escuridade ningunha”. Velaí un vagalume.
Premio Follas Novas deste 2022 nas categorías de Poesía e Libro mellor editado, O que fica fóra é, sen dúbida, o único que fica en pé, despois de tantasguerras, crises e pandemias. Imprescindíbel lectura –osíxeno- para as que abrazamos moitas das formas do exilio.
