O nome de “Bar Parra”, era, digamos o oficial, ou mellor dito, o que aparecía escrito, por riba da porta nun cacho de madeira de cor verde. Creo que a idea de chamarlle así saíu dun cliente:“Oes por que non lle pos Bar Parra? Sería o axeitado, pola parra que tes á entrada”. Dito e feito, mais non serviu de nada, todo o mundo o seguiu chamando coma antes de bautizalo, “O Pudriqueiro”, alcume do señor Eduardo, propietario do mesmo. É de onde viña ese nome? Pois da aldea onde estivera de caseiro antes de chegar a Castroverde, Podriqueiro (aínda que a xente cambiaba o “o” polo “u” e dicía Pudriqueiro). Un lugar da parroquia de San Cibrao de Montecubeiro, a freguesía de máis aldeas de Galicia -trinta e sete- e unha das de maior extensión. Crese que Podriqueiro procede de podricos, que veñen ser as cañotas dos castiñeiros, polo que non tiña porque parecerlle mal. Pero a realidade era ben distinta, non lle gustaba nada que o chamaran así, e máis dunha vez ten pasado das palabras aos feitos con algún veciño, por mencionar o citado nome; o señor Eduardo era un home de malas pulgas.
O señor Eduardo, casado e sen fillos, zoqueiro el, veuse, xa non de moi novo, para Castroverde procedente do Podriqueiro e no barrio da Feira, comezou o seu oficio de taberneiro nun bar que abría os domingos que tocaba feirear ( cada dous, alternando con Meira). Mais ao pouco tempo mercou unha casiña no barrio do Codesal, preto do Cuartel da Garda Civil, na estrada de Rodinso e Frontoi, o famoso Bar Parra. Unha tasca que se fixo moi popular polo bo cociñar da súa dona, a señora Josefa, moi boa muller, natural de Romeán e que elaboraba uns pratos exquisitos, amais de cocer un pan e unhas empanadas, envexa da bisbarra. A parte diso, tiña un moi bo viño, que todos loaban, traído da Ribeira Sacra. Moita xente ten pasado por alí, era o lugar apropiado para ir tomar uns chanqueiros ou papar unha boa merendola cos amigos. E claro, cando xa ían uns viños de máis, sempre había alguén presto a facer algunha trasnada co conseguinte enfado do dono. “Non se anoxe, señor Aduardo, non lles faga caso que son uns condenados” , tratábao de calmalo algún cliente. E o remedio era peor ca doenza e moi alporizado respondía: “Non é coná , que é coné”. E o que era peor, en lugar de Aduardo, chamarlle señor Pudriqueiro. Entón subía polas paredes e comezaba a murmurar polo baixo, para pronto esquecerse; no lle conviña anoxarse moito, xa que os que por alí pasaban eran moi bos clientes e deixaban os seus pesos. Cartos que non conseguía facendo zocas, por aquel entón pouca xente usaba xa ese tipo de calzado. Finos eran os gardas civís, clientes habituais, que para non ofendelo, e non chamalo polo alcume, dicíanlle: “Que hai, Montecubeiro”; cousa que si lle agradaba.
Entre as leas que chegaron a acadar máis popularidade estaban as que tiña con José Ramón, que se adicaba a teitar, pero que amais nas horas de asueto gustáballe mollar a palabra. Un día tiveron un forte enfrontamento e chegaron ás mans. Algún que presenciou os feitos, comentouno polo centro da vila. Logo á tardiña, un cliente no seu percorrido cotián, despois de pedir un viño, díxolle: “Oín que se learon dous “quicos”, aquí no Codesal. Sería verdade? Ti sabes algo?” Cousa que fixo acedar aínda máis do que estaba ao bo de O Pudriqueiro.
Noutra ocasión, por consello dos clientes, comprou un frigorífico con conxelador. Ata aquí todo normal, era moi necesario para chegado o verán poder tomar as bebidas frías, lle comentaran. Pois ben, que facía o bo do señor Eduardo? Cobrar unha peseta por cada cubiño de xeo; a fama de tacaño era ben coñecida máis aló da Fonsagrada.
Cando foi de comprar un televisor estaba moi contento co novo aparello. Mais para amolalo, sempre había alguén que lle comentaba: “ Ai ho, pero aquí as noticias chegan con atraso, vai boa que as escoitei eu na Rampla!”. A Rampla, é o centro da vila e “O Pudriqueiro”, atopábase nas aforas. Moita rabia lle daba, e sempre remataba por dicir : “Será porque estamos moi afastados do centro”. “Pois será”, respondíalle o cliente.
Coma dixen antes, a señora Josefa era moi boa cociñeira e facía unhas empanadas moi ricas. O señor Eduardo, que era daquela maneira, cando era de cocer, ía dar unha volta pola Rampla, entraba nun bar do centro e o primeiro que facía, era dicíalle ao oído ao dono coma se se tratara dun secreto de estado:”Hoxe cocemos”. Xa estaba armado o lío. O informante comezaba a divulgar a nova entre os seus clientes e ás oito da tarde O Bar Parra a tope. E claro co compromiso que iso supuña para a señora Josefa, non había empanada para todos.
Aínda hoxe se seguen a correr de boca en boca anécdotas pola vila e arredores do señor “Aduardo”, mesmo contadas por xente moza que non chegou a coñecelo en persoa. Sen lugar a dúbidas, o Bar Parra, marcou toda unha época nesta bisbarra entre a Terra Chá e A Montaña.
Das romarías do concello de Castroverde, a da Virxe do Carme, a un quilómetro de Vilabade, foi no seu tempo unha das de maior tradición e concorrencia de fieis e amantes do bo xantar e a esmorga. Actualmente perdeu parte do seu esplendor, e non só por mor da pandemia. O despoboamento do rural e o cambio de costumes da xente nova fixeron que ano tras ano fora perdendo pulo.
Nunha variante do Camiño Primitivo, despois de baixar de A Baqueriza, alto que delimita os concellos de Baleira e de Castroverde, álzase unha pequena ermida, construída a principios do século XVII por iniciativa da familia Montenegro- Páramo Osorio Ulloa; crese que sobre un antigo santuario vinculado ao hospital de Peregrinos de San Gabriel.
Trátase da ermida en honra á Virxe do Carme. Ermida que se atopa no medio dunha fermosa carballeira; coma diría o asturiano Xurde Morán, gran coñecedor do Camiño Primitivo, “en un paraje deliciosamente mágico y encantador, absolutamente de cuentos de hadas”. A carón dela encontramos a fonte do Romeiro, vinculada aos peregrinos, coma o seu nome indica. Fonte onde é preciso deterse e botar un bo grolo das súas frescas e cristalinas augas.
“Fuente y capilla, campo de romeros y carballos, aportan especial solaz y sosiego a la estampa. Difícil sustraerse a la tentación, con la excusa de pararse a descansar y beber agua, de dormir una apacible siesta o relajarnos releyendo nuestros mapas y guías”, volve dicirnos Xurde Morán, no seu espléndido blog adicado ao Camiño do rei Afonso II o Casto.
Todos os primeiros domingos do mes de agosto celébrase a citada romaría. Eu hai moitos anos que non acudo a ela, pero cando era neno, e logo xa máis mozo, non me perdía unha. O meu padriño, José, xunto co cura D. Manuel, foi un dos encargados de recuperar a tradición que estaba case esquecida, pasando a ser a romaría máis importante do noso concello e dos concellos limítrofes. Alí todos os anos acudían fieis e non tan fieis a pasar o día, enchendo a carballeira e prados contiguos, acotío tan silenciosos, de merendas e de xolda.
Un dos que nunca faltaba era “Epiteto”. Por este nome moitos/as non se darán conta de quen falo, pero se digo Paco Pestana, coido que non me será preciso dar máis explicacións. O alcume de Epiteto, vén de cando un día, ante unha pregunta do mestre, no canto de responder epíteto, respondeu epiteto, e xa lle quedou para sempre. Paco, despois de deixar a comuna de Negueira, veuse cun amigo vivir na vivenda da escola de Rodinso, moi preto da casa de Lameliña, de onde era o meu padriño José. Alí foi onde empezou a traballar cos toros dos carballos ou castiñeiros e a ter máis relación con José, “Padre escapulario”, que era así coma era coñecido na comarca, por portar un grande escapulario da Virxe ao pescozo durante os días de romaría ou cando se celebraba algunha misa na citada capela.
Dúas persoas totalmente diferentes. “Epiteto”, ateo radical e “Padre escapulario”, católico fervente, membro da Adoración nocturna na catedral de Lugo e de misa diaria. Algo que non impedía que tivesen unha boa relación e que todos os primeiros domingos de agosto coincidisen na carballeira do Carme, cada un co seu cometido. José preocupado polas misas e polas contas da confraría e saíndo a dar a súa prédica relixiosa ao palco dos gaiteiros e Paco de troula polo prado ou subíndose a un carballo para predicar o amor libre ou o primeira cousa que se lle viña á cabeza. Algo, si tiñan en común, o baile; cando os gaiteiros se poñían a tocar unha muiñeira ou unha xota, ou a orquestra Variedades de Viveiro, que nunca faltaba, alí estaban os dous dispostos a botar unha baila.
A capela do Carme, lugar de obrigada visita. Visita non sen antes facer unha parada en Vilabade e visitar a súa fermosa praza, con dous monumentos salientables: o pazo do S. XVII e a Igrexa de Santa María, coñecida como a catedral de Castroverde. Igrexa do S.XV, de estilo gótico, con elementos do barroco e neoclásico na fachada e unha soa nave abovedada. No interior destaca a imaxinería e altares do S.XVI. Actualmente está considerada Ben de Interese Cultural.
Miguel Alonso, o escritor e músico ferrolán, residente na contorna de Compostela, acaba de publicar en Belagua Ediciones a súa nova novela, O caso dos amantes de París, continuación de O Caso Quintana e segunda aventura da estudante de psicoloxía Laura Mariño. Trátase dunha novela negra, localizada en Santiago de Compostela, chea de misterio e música.
Di a lucense María Reimóndez no seu Galicia en bus(Premio JohanCarballeira 2017): “Non me afago a que Lugo sexa unha estación de paso”. E precisamente decido volver a estas páxinas tras varios días escoitando falar de “AVES de paso” e desa teima de querer conectarnos a un centro omnipotente mentres as periferias resistimos como podemos (Ourense- Madrid: 2.15 h/ Lugo- Compostela: 2.43 h).
Estamos ante un poemario escrito desde a propia experiencia da autora, como usuaria frecuente de autobús, no que atopamos versos dun importante calado político e social. Ao longo deste particular traxecto, estruturado en catro partes, a escritora vai colocando varios sinais que nos interpelan dunha ou outra forma: lugares-lembranza, camiños que toman a palabra, toponimias e arquitecturas desde unha perspectiva de xénero… A medida que avanzamos na lectura, aparece, asemade, unha especie de intermitente baixo uns textos dun documento titulado O transporte público rodoviario na Galiza, escrito por un tal M. Roda, que vai xerando un interesante diálogo poético até o final da obra.
“Se cadra por iso din que en Galicia hai tanta poesía, porque vivimos en permanente estado fragmentario.
Resposta de M. Roda na defensa da súa tese”.
“Transformarei en poesía
o meu destino.”
Quen sabe, quizais aínda non é demasiado tarde para empapármonos do espírito rebelde que aquí se desprende e reivindicar fervorosamente o noso punto de partida e o destino que queremos.
