O proxecto de intercambio cultural a través das artes escénicas celebrarase simultaneamente do 12 de setembro ao 26 de outubro en Galicia, Asturias, Cantabria, Euskadi, Navarra e A Rioxa
Arzúa, Carballo, Foz, Negreira, Lugo, Outes, Ribadeo, Santiago de Compostela, Vilalba e Vimianzo acollerán as 10 funcións de teatro, circo e danza que presentarán as compañías La Roca Producciones e Zigzag Danza (Asturias), El Tejo Producciones (Cantabria), NiMú (Euskadi), Led Silhouette (Navarra) e El Perro Azul (A Rioxa)
A sétima edición do proxecto de intercambio cultural Camiño Escena Norte achegará dez espectaculos de danza, teatro e circo a outras tantas localidades de Galicia. A programación, que decorrerá do 12 de setembro ao 26 de outubro e que conta co apoio da Xunta de Galicia a través da Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic), presentará pezas para públicos de todas as idades de compañías orixinarias de Asturias, Cantabria, Euskadi, Navarra e A Rioxa, territorio que se incorpora á iniciativa neste 2025.
A programación, dada a coñecer esta mañá na Praza do Obradoiro, presentará un total de dez funcións en Arzúa, Carballo, Foz, Lugo, Outes, Ribadeo, Santiago de Compostela, Vilalba, Vimianzo e Negreira, que se estrea como sede do programa. Baixo o lema Sementar, coidar, xermolar, a sétima edición de CEN achegará até distintos escenarios e públicos os traballos de compañías que forman parte deste programa de intercambio, no que Galicia tamén exportará o seu talento aos demais territorios a través de Pérez & Fernández, Grupo Chévere e Paula Quintas Cía., quen representou esta mañá un anaco do seu Multiperspectivas#3.
Así, Camiño Escena Norte levará un total de 18 espectáculos polas 60 sedes que formarán parte do seu itinerario de exhibicion, nomeado Constelacións. Trátase dunha programación itinerante de artes escénicas de corte xeralista na que prevalece a diversidade de linguaxes, estéticas e formatos, tanto para público infantil e adolescente coma adulto; producións de teatro de texto, novo circo, danza e artes do movemento, creacion contemporánea, espectáculos didácticos e experiencias site-specific. No caso de Galicia, os seus escenarios contarán coa visita de seis compañias: La Roca Producciones e Zigzag Danza (Asturias), El Tejo Producciones (Cantabria), NiMú (Euskadi), Led Silhouette (Navarra) e El Perro Azul (A Rioxa).
Este Itinerario Constelacións comezará, como é habitual, na cidade de Santiago de Compostela. A primeira cita será o venres 12 de setembro na Praza da Quintana e chegará da man de Pausa, unha proposta circense para todos os públicos da compañía vasca NiMú, e que se volverá representar o 26 de setembro en Carballo, no marco do FIOT; festival co cal CEN desenvolve unha estreita colaboración desde hai anos a través do proxecto Vieiros (para a promoción de eventos escénicos fóra do seu territorio).
A partir do vindeiro día día 12, as compañías xirarán polas provincias da Coruña e Lugo. É así como a rioxana El perro azul visitará Foz e Negreira -nova sede deste ano- co seu Globe Story (teatro para todos os públicos), a cántabra El Tejo Producciones presentará El jardín de las posibilidades en Vimianzo (público adulto), os navarros Led Silhouette bailarán Halley en Lugo ou mesmo a asturiana Zig Zag Danza dará a coñecer Postales Rotas en Ribadeo. De Asturias tamén chega Zozobra, unha coprodución teatral de La Roca Producciones e Acar Teatro del Mundo, dirixida a público adolescente e adulto, que se poderá ver en Arzúa, Vilalba e Outes.
CAMIÑO EXPANDIDO
Xunto ao Itinerario Constelacións convive o programa Camiño Expandido, que abrangue toda a actividade fóra do circuíto de funcións. Unha das novidades deste ano é FOCOS, que se estrea en Cantabria, e que conterá un coidado programa de actividades, desde accións de promoción do sector escénico cántabro até o Encontro Habitación Peregrina PRO -o encontro profesional que se desenvolveu en Lugo desde 2020 e que, desde este 2025, pasa a ser itinerante-, que terá lugar no Palacio de Festivais de Cantabria do 16 ao 18 de setembro.
Na sétima edición percórrense tamén máis Vieiros, a iniciativa enmarcada no Camiño Expandido e que une ao CEN con distintos proxectos culturais dos territorios co obxectivo de dar forza e contexto ao programa, ademais de proxectar fóra da comunidade os proxectos locais. Nesta ocasión, traballarase co Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo (FIOT); Rincones y Recovecos e Danza Xixón (Asturias); o programa Movimiento en Red Cantabria; Bideart Zigoitia (Euskadi), e Festival Mute e o Festival Iberoamericano de Teatro da Rioxa (FITLO), ambos na Rioxa.
No 2025 mantéñense actividades como talleres, coloquios e encontros co público. A iniciativa Mirando as constelacións -mapeo das sedes nas que haberá actividade de CEN- e o Catálogo de Espectáculos Recomendados Camiño Escena Norte -selección de 36 producións (seis por comunidade) que serve de promoción e apoio para a distribución fóra do ámbito do proxecto- redondean a oferta de CEN en 2025.
CAMIÑO ESCENA NORTE
Camiño Escena Norte nace no 2019 co obxectivo de promover o intercambio cultural a través das artes escénicas, tomando como fío condutor os roteiros históricos do Camiño de Santiago do norte da Península Ibérica. Ao longo destes sete anos, Camiño Escena Norte levou o teatro, a danza e artes do movemento e o novo circo a escenarios afastados dos circuítos habituais en Galicia, Asturias, Cantabria, Euskadi e Navarra. Desde este 2025, tamén chegará a un novo territorio: A Rioxa.
CEN é unha iniciativa promovida polas asociacións profesionais de produtoras de artes escénicas ESCENA GALEGA (Galicia), ESCENASTURIAS (Asturias), ACEPAE (Cantabria), ESKENA (Euskadi), ESNA (Navarra) e AESCENA (A Rioxa). Todas elas, unidas, conforman a supraentidade Camiño Escena Norte Agrupación de Interese Económico, creada especificamente para o desenvolvemento, xestión e produción do proxecto.
CEN conta co apoio económico de gobernos e institucións das seis comunidades implicadas: Xunta de Galicia, a través da Axencia Galega das Industrias Culturais (Agadic); Goberno do Principado de Asturias; Goberno de Cantabria; Goberno Vasco; Deputación Foral de Araba, Deputación Foral de Bizkaia; Deputación Foral de Gipuzkoa; Goberno de Navarra, Gobierno de La Rioja e Ministerio de Cultura. Colabora tamén a Deputación Provincial de Lugo e Vegalsa-Eroski mantense como patrocinador oficial; nun ano no que se incorpora Deleite. Ademais, CEN onta nesta edición coa colaboración especial da Asociación Te Veo de Artes Escénicas para la Infancia y la Juventud.
PROGRAMACIÓN CAMIÑO ESCENA NORTE EN GALICIA 2025
12.09, ás 19.00h | Santiago de Compostela Praza da Quintana (en caso de choiva, Casa das Máquinas) Pausa, de niMú (Euskadi) Circo. Todos os públicos. Entrada libre ata completar capacidade.
13.09, ás 20.00h | Foz Praza Conde de Fontao (en caso de choiva, Sala Bahía) Globe Story, de El perro azul (A Rioxa) Teatro. Todos os públicos. Entrada libre ata completar capacidade.
19.09, ás 20.00h | Arzúa Xardín Casa de Correos (en caso de choiva, Capela da Madanela) Zozobra, de La Roca Producciones – Acar Teatro del Mundo (Asturias) Teatro. Público adulto e adolescente. Entrada libre ata completar capacidade.
21.09, ás 20.00h | Vilalba Auditorio Municipal Carmen Estevez Zozobra, de La Roca Producciones – Acar Teatro del Mundo (Asturias) Teatro. Público adulto e adolescente. Entrada libre ata completar capacidade.
26.09, ás 18.00h | Carballo Praza Cruz Vermella (en caso de choiva, Mercado Municipal) Pausa, de niMú (Euskadi) – Actuación enmarcada no programa VIEIROS Circo. Todos os públicos. Venda de entradas na web do FIOT www.fiot.gal (5€)
02.10, ás 20.00h | Lugo Auditorio Municipal Gustavo Freire Halley, de Led Silhouette (Navarra) Danza. Todos os públicos. Venda de entradas: www.entradaslugo.es
17.10, 20.30h | Negreira Auditorio Municipal Afonso Eanes de Cotón Globe Story, de El perro azul (A Rioxa) Teatro. Todos os públicos. Venda de entradas: www.woutick.es (3€)
19.10, ás 20.00h | Outes Auditorio Casa da Cultura Zozobra, de La Roca Producciones – Acar Teatro del Mundo (Asturias) Teatro. Público adulto e adolescente. Venda de entradas: www.bandoticket.com (5€ *) *Bono para todas as actividades do trimestre a prezo reducido (30% sobre o total)
25.10, ás 20.30h | Vimianzo Auditorio Municipal. El jardín de las posibilidades, de El Tejo Producciones (Cantabria) Teatro. Público adulto. Venda de entradas en www.woutick.es (5€ / reducido: 2,5€)
26.10, 20.00h | Ribadeo Auditorio Municipal Hernán Naval Postales rotas, de Zig Zag Danza (Asturias) Danza. Todos os públicos. Venda de entradas: desde 30 minutos antes da función na billeteira do auditorio (3€)
Non vou negar a miña afección polas novelas de vaqueiros na época de estudante de bacharelato na cidade das murallas. Máis ca un simple entretemento — motivo polo que as lía— foron o caldo de cultivo da miña posterior lectura, que non sei se definir como compulsiva ou convulsiva.
Antes de interesarme polos pistoleiros, pola dura vida na fronteira de Texas ou polos buscadores de ouro de Dakota do Sur, as miñas lecturas estiveran marcadas por Verne, Stevenson ou Enyd Blyton. Mais ao chegar a Lugo estes autores deron paso a Estefanía, e Kane, entre outros. As noveliñas do oeste eran as máis accesibles para o meu peto e tamén para os dos meus colegas de lectura, cos que, naturalmente, intercambiaba as xa lidas. Así evitabamos ter que ir ao kiosko habitual cambialas por unha ou dúas pesetas e, no seu canto, podíamos destinar ese diñeiro aforrado para mercar algún Celta curto, que vendían soltos e, con algo de sorte, incluso algún Ducados.
As rapazas, pola súa banda, seguían un ritual semellante coas novelas gráficas da escritora de Viavelez, Corín Tellado; historias de amor e celos que circulaban con igual intensidade entre as manas das lectoras. Moitas veces me ten tentado o demo mercar algunha, pero dábame vergoña. Que dirían os meus amigos? Naquela época no que o xénero marcaba tanto a nosa vida, era de ousados, un mozo ler unha novela de Tellado ou viceversa, unha moza ler a Estefanía. Acababas sendo sinalado como marica ou marimacho.
A lectura deste tipo de literatura, se así lle podemos chamar, duraría un par de anos, sempre alternada coas lecturas obrigatorias ou aconselladas por parte da profesora de Literatura. Lecturas que te engachan como pode suceder coa droga ou o alcohol e que algúns non foron quen de superar ata que Deus ou o demo —vai ti saber—os veu veu chamar.Tal era o caso de Venancio, un veciño meu. Un caso, podería afirmar, malia non ser psiquiatra, clínico. Cando eu estaba na idade da puberdade el xa era maior, polo menos pasaba do corenta, desde o meu punto de vista de púbere, un ancián.
Venancio sempre ía provisto, como mínimo de dúas novelas asomando nos petos da súa chaqueta ou gabán. Un pouco a imitación do gran escritor de Lugo, Ánxel Fole, que a cotiá levaba a metade do diario “El Progreso”, fóra do peto. Un amigo meu de Oviedo, gran admirador do poeta e cuentista Fole, sempre que falabamos del, lembrábame esa comunión entre o diario de Lugo e o escritor, que por outra parte era articulista do mesmo.
Venancio, amigo da familia, tenme convidado moitas veces á sua casa para presumir de biblioteca. Unha biblioteca única e exclusivamente formada por este tipo de novelas, coa excepción de “El Quijote” e “Los Miserables”. Estefanía, Keith Luger, Silver Kane…, ateigaban os andeis daquel peculiar santuario de letras, arca do saber ou xardín de libros. Calquera desas definicións nos podería valer para describir aquel cuarto con cheiro a humidade, tinta e madeira vella.
Co paso dos anos as historias foron calando tanto na súa alma que comezou a falar e a actuar como un personaxe máis dos seus amados autores. Tan pronto era un forasteiro acabado de chegar a un saloon de Dodge City: —Esta vila está chea de tramposos e buscavidas —berraba ao entrar no café de Vicente e pedir un whisky, que viña a ser unha cervexa San Miguel rebaixada con gaseosa “El Castillo”; gaseosa elaborada na vila, mesturando auga cunha especie de pós na fábrica de Emilio Pol. —A vida é dura na fronteira, amiga —soltaba cando, sentado nunha cadeira tomaba un viño mentres no televisor botaban “El Virginiano”, un ama de casa entraba na tenda de Hortensio mercar garavanzos ou bacallau e se queixaba do prezo. E así, para cada situación sempre tiña algo que dicir.
Aínda se segue a falar hoxe na vila daquela mañá de domingo de feira cando un labrego rifaba cun tratante por un trato de gando e apareceu el co seu elegante gabán. —Aquí só hai unha maneira de resolver isto, un duelo. Eu podo ser unha testemuña, a outra, coida que D. Manuel, o cura, pode ser a persoa máis axeitada. De paso aproveita para suministrar o derradeiro mandamento ao que teña a mala fortuna de caer con honor. Os feirantes miráronse, mirárono, e botáronse a rir. Pero el non ría. Levou a man ao bolso do gabán e sacou… “Leyes de plomo” de Marcial Lafuente Estefanía. —Aquí está a lei do Oeste. A ver se vos instruídes algo. Así saberedes como se resolve unha disputa entre homes de honra.
Venancio, que por certo nunca deu un pau á auga, seguiu no seu mundo de cabalos, pistoleiros e foraxidos. Nunca pisou Kansas nin Texas, pero no seu corazón ata a súa morte, ocorrida pouco antes de rematar o século pasado, seguiu a ser o último cowboy de Castroverde.
A música do dúo Casás&Barcia será a protagonista da nova edición de Lúas de Outono, celebración anual en homenaxe a Manuel María, que organizamos o mércores, 24 de setembro, ás 20,30 hrs, no Teatro Rosalía de Castro da Coruña.
Richi Casás (saxo, pandeireta e voz) e Fran Barcia (acordeón) levarán a cabo un espectáculo, acompañados dalgunha sorpresa, baseado en melodías e coplas da nosa poesía popular oral. Concretamente en temas cantados por Rosa e Adolfina Casás, cantareiras en quen se personificou, entre outras, este ano as Letras Galegas.
A entrada para asistir a Lúas de Outono é gratuíta mais é necesario ter convite. Para reservar os convites poden escribirnos a contacto@casamuseomanuelmaria.gal ou a través do whatsapp 698177621. Os convites reservados poden recollerse o venres, día 19 de setembro, de 11 a 12.30 hrs, e o luns, día 22 de setembro, de 17.30 a 19 hrs, no local da A.C. Alexandre Bóveda (rúa Santo André, 36, 1º, no edificio do Circo de Artesáns). Ou ben diante da billeteira do teatro Rosalía de Castro, o mesmo día 24 de setembro, a partir das 19.15 hrs (a reserva deixa de ser efectiva a partir das 20.15 horas do día 24 de setembro).
A función, protagonizada por Aída Tarrío (Tanxugueriras), Martín Mondragón (Mondra), Cristina Canosa e Fran Sieira, poderá verse mañá xoves, 4 de setembro, a partir das 19.30 horas, no Auditorio do Pazo da Cultura de Carballo, con entrada gratuíta ata completar a capacidade da sala
O Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo, o FIOT, presentará mañá xoves, 4 de setembro, a programación completa da súa 34ª edición. A cita será a partir das 19.30 horas no Auditorio do Pazo da Cultura e contará coa participación Alberto Sueiro, presidente da AC Telón e Aparte; Luciano Calvo, presidente da Fundación Luis Calvo Sanz; Jacobo Sutil, director da Axencia Galega Industrias Culturais (AGADIC); Maruxa Suárez, concelleira de Cultura do Concello de Carballo; Xosé Regueira, vicepresidente da Deputación da Coruña; José López, conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia; e Evencio Ferrero, alcalde do Concello de Carballo, que estarán acompañados por socios de Telón e Aparte, voluntarios do FIOT, entidades colaboradoras, produtoras, compañías e artistas participantes, grupos socioculturais de Carballo, prensa e outros convidados.
O acto está aberto a todos os públicos que desexen sumarse, xa que, como novidade neste 2025, o espectáculo Un baile ceibe, de Fran Sieira Compañía de Danza, poderá verse no Pazo da Cultura de Carballo durante o acto de presentación do #FIOT34, con entrada libre ata completar a capacidade da sala. A peza está protagonizada por Aída Tarrío (Tanxugueriras), Martín Mondragón (Mondra), Cristina Caonosa e Fran Sieira.
Este acto é o primeiro encontro do FIOT neste 2025 cos espectadores, cos socios de Telón e Aparte, co voluntariado do festival e coas institucións e entidades colaboradoras para presentarlles directamente a nosa 34ª edición. Visibilizando o lema desta edición, a raíz como forza conformadora da nosa identidade propia e colectiva, a relevancia da memoria e do noso patrimonio como nutrientes esenciais que fundamentan o noso futuro, contaremos cun espectáculo en directo dunha das compañías galegas de danza máis interesantes do momento, Fran Sieira Compañía de Danza.
Na aposta do festival polo apoio e a visibilización do talento local a través da apertura a proxectos participativos, acompañarán á compañía no escenario unha vintena de bailadoras de grupos de entidades culturais de Carballo, membros de grupos de grupos de Baile tradicional da Asociacións Nemeth e do Alprende, que asistiron a un obradoiro previo impartido polo coreógrafo.
SOBRE O ESPECTÁCULO
Un baile ceibe é unha peza coreográfica para espazos non convencionais de 25 minutos de duración, con dirección artística de Fran Sieira e Sergio R. Suárez. Executada por catro intérpretes, conta con música de MounQup (Camille Hedouin), a partir de cancións de Carlos Quintá, e coa colaboración de Úrsula Rial. O vestiario é de Vestuario de Érica Oubiña, cunha colaboración especial de Eferro. Na súa posta en escena na presentación do FIOT34, participarán, tamén, bailadoras de Carballo.
Un baile ceibe traballa sobre o xénero e as súas maneiras de operar en diferentes ámbitos da cotianidade, incluíndo, por suposto, unha manifestación cultural tan importante como o baile tradicional galego. Trátase de entender que é o xénero para nós como individuos, como colectivo e tamén como sociedade. A peza peflexiona sobre as categorías de xénero e os seus estereotipos impostos socialmente, para establecer distancia coa normatividade e arrastrala cara ás marxes, cara á disidencia, para, desde aí, propoñer e construír novas formas de entender o corpo e o movemento. Asimesmo, Cuestiona as identidades de xénero normativas e hexemónicas, para comprender e compartir que o xénero opera sobre todos os corpos, e así poder abordar o tema desde unha perspectiva feminista e en relación coas cuestións LGTBIQ+.
Fran Sieira é un bailador de longa traxectoria no ámbito tradicional e tamén graduado en danza contemporánea. Fundamenta o seu traballo nunha revisión do tradicional desde un marco contemporáneo, creando unha linguaxe de vangarda. A través da creación colectiva, achega proxectos artísticos con vocación social.
CONVOCATORIA DE PRENSA
PRESENTACIÓN OFICIAL DO 34º FIOT Xoves, 4 de setembro, ás 19.30 horas, no Pazo da Cultura de Carballo
ACTO ABERTO AO PÚBLICO Coa representación especial da función Un baile ceibe, de Fran Sieira Compañía de Danza ENTRADA LIBRE PARA TODOS OS PÚBLICOS ATA COMPLETAR A CAPACIDADE DA SALA
A canción do verán chega en setembro. Da mixtión entre as raíñas das feiras e o rei das verbenas agroma unha peza bailable, luminosa e que zumega a calidez das noites estivais. Chega RosaLinda, a primeira colaboración que De Ninghures e Ortiga gravan no estudio e na que o amor fía e reborda cada compás.
O novo tema, no que non faltarán os elementos máis recoñecibles dos dous proxectos musicais, estará dispoñible a partir das 00.00 horas deste venres, 5 de setembro, nas principais plataformas dixitais. A canción, ademais, acompañarase dun vídeoclip dirixido por Lorenzo Negueruela, creador que traballa habitualmente coas dúas formacións, e que se poderá ver na canle de Youtube de De Ninghures.
DE NINGHURES
De Ninghures fan música cos pés na terra e os brazos abertos. Son unha das bandas referentes da potente e rica escena actual en Galicia. Un grupo que mestura mestría musical e actitude desenfadada, que sorprende en cada canción coas súas diferentes voces e a súa actualización das coplas e melodías populares, e que nos fai tanto bailar como emocionarnos coa súa particular fusión da música tradicional galega con ritmos e inspiracións doutras culturas como a latinoamericana ou a magrebí.
En 2022 a banda publicou Aquí, o seu primeiro álbum, e máis de medio cento de concertos e algúns sinxelos despois – coma o exitoso Morena, galardoado como Mellor Música do Ano en Galicia nos Premios Ari(t)mar-, De Ninghures lanza en febreiro de 2025 Feira, un disco no que a formación traballa coa tradición popular galega dun xeito artesanal, cunha sonoridade e discurso moi característico, para levala á escena actual e presentar unha Feira do século XXI.
Terá lugar unha ofrenda floral ao pé da súa escultura, así como un recital poético popular, aberto a toda a xente que queira participar con poesías, cancións ou calquera outro texto relacionado co gran poeta chairego.
O apartado musical correrá a cargo de CARLOS GÓMEZ OSA.
· SÁBADO 13 DE SETEMBRO – ÁS 20:00 HORAS
NO AUDITORIO MUNICIPAL (Entrada de balde. Haberá que facer a correspondente reserva ben na páxina web do Concello, ben na Casa da Cultura de Vilalba)
