por Suso De Lameliña | Abr 9, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
SOUTOMERILLE
Máis de medio século de abandono, a couza do tempo roendo ao seu antollo, fixo deste lugar, a parroquia máis pequena de Castroverde e outrora unha das máis ricas, un lugar espectral, pero tamén máxico; de conto de fadas, se se quere.
Entre castiñeiros e carballos, no Camiño Primitivo e a poucos quilómetros de Lugo, agoniza San Salvador de Soutomerille. Dise que antano chegou a ter sete fogares para romeiros que acudían desde Oviedo en peregrinación a Santiago.
SOUTOMERILLE
Todo é soidade e silencio
neste souto adormecido,
apenas, dalgún paxariño,
se escoita o seu ledo trilo.
Pedras comestas do mofo,
parladoiros acalados,
campás que un día fuxiron,
reclinatorios baleiros.
Camposanto no olvido,
defuntos de case un século,
lápidas para lembralos,
silvas, breixos e mais toxos.
Ao pé da croa, castiros,
garridos e centenarios,
corredoiras e camiños,
de ninguén, lugar de paso.
Todo é soidade e silencio,
tristura e desleixamento,
tempo no ar pendurado,
neste souto de mirellus.
Hoxe quedan as ruínas da Casa da Torre de Arriba, casa que foi de soga e coitelo, con cárcere para malfeitores.
TORRE DE ARRIBA
No mesmo medio da fraga,
Torre de Arriba,
outrora de romeiros parada,
camiño de Compostela.
Pedras comestas pola maleza
no labirinto da bouza
onde o rechouchío dos paxaros
silencia a gadaña da Parca.
Xanelas de parladoiros mudos
que agochan inconfesables segredos,
agora físgoas de entrada do lueiro
en longas noites de ausencias.
Ruínas que se resisten a sucumbir
á ulceración do montaraz baleiro,
sen aínda dixerir a traizón dos patrucios.
Torre de Arriba,
agochada polas silveiras e o esquecemento,
esmorecendo ao pé da Croa de Soutomerille,
aquí, onde o tempo fuxiu de si mesmo.
Amais da citada Casa da Torre de Arriba, fican catro esborralladas pedras da Casa da Torre de Abaixo e doutras dúas casas, unha igrexa prerrománica, con características visigóticas, a que lle romperon á porta de entrada e lle roubaron as campás e un cemiterio con tres panteóns, que din que é o máis ou un dos máis pequenos de Galicia.
TRES TUMBAS PARA CATRO CASAS
gadoupas do tempo
averno que acolle
a carcasa do pasado
o que a vida foi
no souto de mirellus
o que a vida puido ser
entre esveltas paredes
o que a vida hoxe é
tempo suspendido
á sombra do desleixo
o nimbo da morte
faísca na enramada da desfeita
Unha de tantas aldeas abandonadas de Galicia, pero ao mesmo tempo un lugar de calma e sosego, onde o silencio é o rei da foresta, só alterado polo rechouchío dos paxaros ou as pisadas dalgún peregrino rumbo a Compostela.
Un paseo pola coñecida Corredoira, sempre é unha cura para o espírito, cunha parada obrigada diante do castiñeiro centenario e unha posterior subida á Croa.
Soutomerille, Imprescindible visita que non ha defraudar.
CASTIÑEIRO DA CORREDOIRA
A carón da corredoira,
salienta a túa presenza,
en valo xebre enxertado,
centenario castiñeiro.
Na aldea xa ninguén fica,
apenas sinais en pedras
chantadas no esquecemento,
cicatrices doutros tempos.
Mais ti en pé, érgueste rexo,
vencedor contra o desleixo
e contra a couza do tempo,
centenario castiñeiro.
Suso de Lameliña
por Suso De Lameliña | Mar 25, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
COLINAS DEL CAMPO DE MARTÍN MORO TOLEDANO
Hoxe imos viaxar a un precioso recuncho do Bierzo Alto, Colinas del Campo de Martín Moro Toledano. En principio chama a atención o seu nome tan longo, que xunto con Gargantilla del Lozoya y Pinilla de Buitrago, na provincia de Madrid, é un dos nomes máis longos de vilas da Península. Mais non só o seu nome é curioso, a mesma aldea é un oasis de beleza e sosego, onde o silencio é o rei, sendo só alterado polo murmurio das augas dalgunha fonte, ou do Boeza, río que a atravesa. Atópase no concello de Igüeña, preto de Bembibre e a uns 50 km de Ponferrada.
Colinas, que é así coma se coñece popularmente, está protexido polos cumes do Catoute e Arcos da Auga e bañado, coma veño de dicir, polo río Boeza, cunha altitude duns 1200 m. Tanto a aldea coma o seu entorno, embebido de natureza, constitúen un Conxunto histórico, coma así foi declarado no ano 1994, onde semella que o o tempo se detivo lustros atrás.
Apenas unhas cincuenta almas, habitan este pintoresco lugar, a maioría xente maior, aínda que chegado o verán, a poboación aumenta considerablemente, grazas aos emigrantes e visitantes, que veñen pasar uns días a casas habilitadas para o turismo rural. Aquí tamén, coma en todo o rural, o despoboamento é un mal endémico. Sirvan de exemplo, Urdiales de Colinas e Los Montes de la Ermita, dúas aldeas, moi pretiño de Colinas, na actualidade, baleiras.
Segundo chegamos temos que deixar o coche á entrada, porque, agás aos veciños, non se permite a entrada de vehículos. Unha ponte medieval que cruza o río Boeza será o primeiro que nos atoparemos, para dar paso a rúas empedradas e un conxunto de vivendas en pedra e de teito de lousa, con corredores e balcóns de madeira, típicas desta comarca berciana. Logo a Ermida do Santo Cristo aparecerá á nosa vista, cun precioso arco, por debaixo do cal teremos que pasar. Dise que por aquí, outrora, pasaron peregrinos camiño de Santiago de Compostela.
A fonte de San Juliano, de fresca auga, é outro lugar a visitar, sen esquecernos de beber un grolo e, se levamos unha botella, de enchela do prezado líquido. Se seguimos camiñando chegaremos á Praza Bocos, o centro do lugar. Iso si, a non ser que sexa en verán, é fácil que non nos crucemos con ninguén. Coma dixen ao principio, aquí o silencio e o rei e a soidade, a súa compañeira.
Non podemos deixar este paradisíaco entorno sen dar un paseo pola beira do Boeza e observar os antigos muíños de auga que se encontran no seu curso e, se temos tempo e, sobre todo, se decidimos pasar uns días, realizar diferentes rutas de sendeirismo en pleno contacto coa natureza. Unha delas, moi interesante é a que une Colinas con Bembibre, a segunda localidade, en poboación, do Bierzo.
E coma remate, destacar o edificio que se coñece co nome de “Sede Estable de Artesanía” un espazo con diversas salas onde artistas da zona expoñen as súas obras e no que tamén se celebran recitais e eventos poéticos.
Animo, pois, a que en calquera fin de semana ou vacacións vos acheguedes e coñezades esta fermosa aldea, que tan preto está de nós, coma moitos outros lugares, e que descoñecemos. Ah! E non vos esquezades dun bo cocido, con botelo e chourizos caseiros e, se sodes máis de peixe, podedes degustar un bacallau con patacas. Todo isto regado cun Mencía ou un Godello da zona.
Suso de Lameliña
por Suso De Lameliña | Feb 26, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
A LOUCURA DE KATSUMOTO*
A causa da loucura de Alonso Quijano, foi a lectura desmedida de libros de cabalería. Algo parecido lle pasou a Katsumoto (neno vitorioso) coa lectura obsesiva de libros de Manga.
Ben, realmente o noso heroe, chamábase Eladio Ferreiro, veciño dunha aldea do Corgo, pero que un bo día decidiu cambiar o seu nome polo de Katsumoto Ferreiro, tal era o amor e a paixón polas historietas xaponesas.
Ao principio esta afección, agás o cambio de nome, non afectou a súa vida profesional nin social. El exercía de funcionario na Delegación de Facenda da Xunta, estaba casado con dous fillos e levaba unha vida normal; iso si, no tempo de lecer non paraba de ler manga, algo que provocaba algunha pequena discusión coa súa esposa, pero sen chegar nunca o sangue ao río.O problema veu a raíz da lectura de “ O home sen talento” de Yoshiharu Tsuge. Aquí, o protagonista, Sukezo Sukegawa, autor de éxito no mundo do Manga, decide esquecelo, para adicarse á arte do Suesiki -busca da beleza natural nas pedras-. Coas pedras que vai atopando instala un posto á beira do río, para vendelas aos turistas, pero o negocio resulta un auténtico fiasco, con consecuencias na súa vida familiar.
Katsumoto, impresionado pola historia de Sukezo, decide emulalo, substituíndo as pedras por carrabouxos. Os carrabouxos, bugallos, ou bolas de cuco -así é coma lles chamaba eu, de neno- son unha reacción de defensa dalgunhas árbores, coma os carballos, fronte a certos insectos véspidos.
Así, Katsumoto, parte do seu ocio, empezouno a adicar a percorrer as carballeiras da contorna, ampliando cada vez máis o círculo, á procura do prezado obxecto. Mesmo á muller e aos fillos pareceulles ben. Polo menos saía con eles polo monte e xa non estaba tantas horas mergullado nas malditas historias xaponesas. Que errados estaban!
Cando xa conseguiu unha boa colección, o seguinte paso foi pintalos e decoralos. Ata aquí a cousa máis ou menos normal. A familia non podía sospeitar o que viría ao cabo dun tempo, non moi lonxano.
Un bo día, chegou do traballo dicindo que se cansara de atender á xente, que so lle ían con lerias, que estaba cheo, e que ía montar un posto de venda de bugallos. O desgusto da muller e dos fillos foi tremendo. Trataron de convencelo, pero todo foi en van.
Á semana seguinte, en torno á praza de Abastos de Lugo, puxo o seu posto. Como lle pasara a Suzeco, os seus produtos foron totalmente ignorados. E os poucos posibles clientes que se achegaron por alí, foi para mofarse del. Mais el seguiu erre que erre, e, claro, as consecuencias familiares, xa se pode un imaxinar, foron devastadoras, ruptura total da convivencia, tendo que abandonar a casa e pasar as noites durmindo no parque ou nun caixeiro dun banco.
Así continuou co posto, durante case un ano, ata que un día desapareceu e ninguén volveu saber nada máis del.
O outro día paseando pola Gran Vía de Vigo pareceume recoñecelo nun viandante. Dirixinme a el e pregunteille se era Katsumoto e, efectivamente, era el. Contoume que levaba tempo na cidade, mendigando e vivindo do que podía. Por certo, non perdera a afección ao manga. Agora ía por todas as bibliotecas da cidade para poder lelos. Xa os lera unha e mil veces, pero tanto lle daba. Pregunteille polos bugallos e díxome que aquelo fora unha loucura, que estaba arrepentido de facelo, pero que xa era tarde para volver atrás. Cinco minutos escasos foi a nosa conversa, enseguida se despediu e continuou pola avenida adiante, camiñando con dificultade.
*O venres 18, foi a primeira presentación do libro “Paseando canguros”. O acto tivo lugar no CPI de Castroverde. Acompañáronme Pili Ferreiro, concelleira de cultura e deportes, Ánxela Gracián, escritora e tradutora e Manuel Vázquez, escritor e autor do prólogo.
Este é un dos 131 relatos do citado libro.
por Suso De Lameliña | Feb 11, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
TRAS OS PASOS DE GANIVET
Méprise moi, insulte moi: je serai aveugle e sourd.
Ángel Ganivet. Dirixido á súa amante Nasha
Estaba de exames de oposicións a mestre en Oviedo, días duros e desacougantes do verán do 79, que afortunadamente remataron con final feliz. Acababa de pasar a primeira proba e a piques de enfrontarme á específica, neste caso Ciencias Naturais e Matemáticas. Unha mañá de sábado, nun momento libre, iso si cos apuntas debaixo do brazo, entrei na afamada cafetería “La Paloma” e pedín o típico, un vermú, excelente onde os haxa, acompañado dunhas gambas, sempre sen perder de vista os apuntes, postos enriba da mesa. Os que sufriron oposicións entenderanme ben.
Ao cabo dun cacho, un cliente duns trinta anos, que se atopaba na mesa contigua, comezou a falarme. Tratábase de Eduardo Quirós, de Llanes, que estaba preparando un libro sobre Ángel Ganivet, o escritor español, precursor da xeración do 98, e que se suicidou, ao segundo intento, tirándose ás xélidas augas do río Dvina. Desde aquel día comezamos a quedar todas as tardes sobre as sete a tomar algo e a falar, principalmente de Ganivet, co que estaba obsesionado, dun xeito semellante a coma eu estaba cos meus exames. A min que me contase a vida e milagres do autor de “Cartas filandesas” servíame para esquecer por unhas horas os números e as células e, a el, valíalle de desafogo.
A súa idea era ir no inverno a Helsinki e Riga, tras os pasos de Ganivet , entre outros motivos, para interesarse pola curta pero intensa relación sentimental que o escritor mantivo coa xove viúva rusa e profesora de sueco, Masha. Marie Sophie Diakovsky, de esmerada educación, dominaba varios idiomas, tocaba o piano, escribía poemas e pezas teatrais. Ganivet compoñería para ela un cancioneiro en francés e español:
Mis caricias son fuertes y tan frágil
es tu cuerpo, que vivo con el miedo
de que hacerte feliz completamente
será hacerte morir entre mis brazos.
Rematei as oposicións con resultados satisfactorios e despedímonos, intercambiando enderezos, coa idea de volver vernos. Por un motivo ou por outro, agás algunha felicitación por Nadal, os primeiros anos non volvemos coincidir.
Pasados uns vinte anos e lendo no bar Asturias de A Veiga, “La Nueva España”, aparecía unha noticia que daba conta do posible suicidio do llanisco Eduardo Quirós no río Dvina, no mesmo centro de Riga. Busquei a necrolóxica e souben que tiña unha irmá, Elena. Tomei nota e a través da guía conseguín o seu número de teléfono. Púxenme en contacto con ela, expliqueille a miña relación co seu irmán e quedamos un día en Oviedo para vernos.
Foi entón cando souben o que sucedera. A relación entre os dous irmáns era moi estreita e grazas a iso Elena tiña moita información. Mesmo por dúas veces foino visitar, unha á capital finesa e outra a Riga.
Eduardo, coma el me contara, chegado o inverno marchou para Helsinki. Unha das primeiras cousas que fixo foi acudir a “Akateeminen Kirjakaupan”, libraría fundada en 1893, unha das xoias da capital finesa, non só polo número de volumes que contén, senón tamén polo edificio que a alberga, deseñado polo arquitecto, Alvar Aalto, que utilizou o mármore e o cobre coma elementos principais. Alí puido facerse con libros do autor traducidos ao finés, entre eles unha das primeiras edicións de “Cartas filandesas”. Ao terceiro día da súa chegada, falando cunha das libreiras, comentoulle que coñecía unha parente lonxana de Masha, que se quería lle daba o número de telefono. Viu o ceo aberto. Non agardou moito, á tarde seguinte estaba tomando unha cervexa Koff, nun bar da capital do Báltico, con Mirja, era así coma se chamaba.
Conta Elena que desde o primeiro momento ficou engaiolado con ela, que, segundo el, era cuspidiña a Masha. Era profesora de español nun instituto de Helsinki e tamén escribía versos; xa tiña publicado dous libros. Pronto namoraron e alí ficou Eduardo, grazas a que puido conseguir traballo de profesor, tamén de español, noutro instituto da capital. Ganivet ficou no esquecemento e o libro nunca chegou a ver a luz. Uns dezanove anos durou esta relación, que tristemente rematou co falecemento de Mirja, a causa dun cancro de peito.
Eduardo, desesperado, abandonou Helsinki e decidiu marchar coma fixera Ganivet a Riga e proseguir co proxecto que o levou a esas terras. Mais non foi quen, a súa saúde mental foi empeorando día a día ata rematar nas xélidas augas do Dvina, coma fixera o autor de “Idearium español”. Iso si, non tivo que intentalo dúas veces. No seu caso non sucedeu coma co seu compatriota, que, ao primeiro intento, foi auxiliado.
Elena conserva toda a documentación que foi confeccionando o seu irmán coa idea de publicala un día. De momento, que eu saiba, tal cousa non sucedeu.
Suso de Lameliña
por Suso De Lameliña | Ene 28, 2022 | Andanzas do Suso de Lameliña, Autores/as, Colaboracións, Creación, Literaria, Xeral
Andanzas do Suso de Lameliña
Suso de Lameliña
A MULLER DE PEDRA
Rosa do Muiñeiro, muller respectada e moi apreciada en toda esta bisbarra de Ferramulín, a quen con frecuencia a veciñanza acudía para pedirlle consellos ou ben curar algunha doenza, (era curandeira, tanto de animais coma de persoas), un día de mediados de agosto desapareceu da aldea sen deixar pegada algunha.
Foi pasando o verán e malia as cuadrillas que percorreron parte da serra do Courel na súa procura, non houbo maneira de dar cos seus ósos. Xa o tiñan medio esquecido cando Antón, o neno máis novo da casa do Roxo, andando á souta, deu, de súpeto, de fociños con ela. Foi tal o susto que papou que saíu de alí liscando coma se o perseguira o mesmo diaño. Chegou á casa todo fatigado e berrando: “ Topeime con Rosa, topeime con Rosa…”
Ao principio os pais non lle fixeron caso, pero insistiu tanto que acabaron por acudir ao lugar onde dicía estar a desaparecida e, efectivamente, alí se atopaba sentada á sombra dun castiñeiro centenario, pero mudada en pedra.
Pronto se correu a voz por toda a redonda e aquilo converteuse nunha auténtica peregrinación para observar in situ á famosa veciña do Courel, que se atopaba igual có día que desaparecera, iso si, en lugar de ósos e carne, pedra autóctona da bisbarra.
Durante varios días foi noticia nos principais diarios e medios de comunicación. Viñeron científicos de todo o mundo para estudar, o que era un caso único e insólito; ao longo da historia, nunca se dera cousa semellante. Formuláronse moitas hipóteses, que non vén ao caso citar, xa que ningunha delas chegou a confirmarse. Ao final, decidiuse deixar a Rosa no seu sitio. Polo seu labor ao longo da vida, ben merecía unha estatua, e alí a tiñan xa, sen necesidade de encargarlla a ningún mesteiral da pedra. Só era preciso poñer unha placa co seu nome e unha pequena dedicatoria. Iso foi o que fixeron: “ A Rosa, polo seu grande labor desenvolvido nesta comarca a prol dos máis necesitados”.
A Antón, cando non tiña nada que facer, gustáballe moito visitala e falar con ela, momentos que aproveitaba para contarlle as súas cuitas de neno. Pasado xa un tempo, un día, despois de saudala, e ante a súa sorpresa, Sara comezou a mover aqueles beizos de pedra e a falar. O susto que levou aínda foi maior có daquel día que a viu por primeira vez. Saíu correndo cara a súa casa para contarlle aos pais o que lle viña de suceder. Por suposto, non llo creron, pero insistiu tanto, que ao final foi o seu pai con el e unha vez diante da muller de pedra, esta empezou a falar.
Pronto souberon os veciños do acaecido e desde aquela, cando alguén tiña algún problema, acudía ao castiñeiro centenario a escoitar os consellos da sabia Rosa. Os veciños decidiron non contar a ninguén o que alí sucedía. Pero claro, xa se sabe, cando a cousa pasa de dous é difícil agochala; alguén se foi da lingua e acabou de novo por ser noticia en todos os medios de comunicación.
Xentes vidas de todas partes comezaron a acudir ao castiñeiro co propósito de sandar as doenzas físicas e psíquicas que padecían. Mais non sempre, Sara atendía as demandas, só a quen ela tivese a ben. Coma sucede en moitos casos similares, pronto se viu a oportunidade de sacar proveito económico da situación. O dono da cantina da aldea, que era moi espelido e dado aos negocios, falou co alcalde e propúxolle preparar aquilo decentemente, para atender dun xeito adecuado os visitantes e turistas que cada día que pasaba aumentaba en número. E así se fixo, comezando por unha pista alcatranada, e a construción dun cámping e un restaurante, que serían xestionados polo cantineiro. Aquilo acabou por converterse nun auténtico formigueiro de xentes vidas, mesmo máis aló dos Perineos. Comezaron a idearse novos proxectos, todo o mundo quería investir e ao concello chegaron numerosas solicitudes de futuros negocios.
Mais, enseguida se foi todo a pique, xa que Rosa, dun día para outro, deixou de falar e de dar consellos. Volveuse en pedra, que xa era, pero agora muda. A xente deixou de ir por alí e ao pouco tempo, cámping e restaurante, acabaron por pechar.
Hoxe só existen catro pedras daqueles tempos de bonanza, comestas polas silvas, sapagueiras e lagartos, mais Rosa segue igual, impoluta, coma o día que desapareceu. Conta Antón, agora xa un ancián, que seguiu acudindo sempre que tiña un momento libre á cita coa sabia para falar con ela; aínda é o día de hoxe que vai polo menos unha vez á semana. As xentes da bisbarra, din que desde que a viu por primeira vez, non volveu ser o Antón de antes. Desde entón téñeno por un pobre demente e de Rosa non queren nin oír falar.
Suso de Lameliña
